Warzywa mrozoodporne - lista gatunków

To warzywo sieje się pod koniec zimy lub wczesną wiosną. Dlatego bób narażony jest na wiosenne przymrozki, jednak rzadko przemarza. Znosi je bardzo dobrze, jeśli są do -6⁰C. Gdy prognozowany jest większy chłód, siewki bobu można przykryć np. białą agrowłókniną lub pudełkami. Warto pamiętać, że wcześnie siany bób, najlepiej w marcu, rzadziej jest atakowany przez szkodniki, zwłaszcza tzw. czarną mszycę, oraz lepiej plonuje.

Przeczytaj także: Co siejemy w lutym? Wysiew warzyw i kwiatów w lutym

Burak liściowy nieco lepiej znosi przymrozki (do -4⁰C) niż burak ćwikłowy (od -3 do -4⁰C). Odporność na mróz zależy także o fazy rozwojowej buraków – mniej odporne są siewki, a bardziej starsze egzemplarze. Dlatego buraków nie należy siać zbyt wcześnie. Buraka liściowego sieje się od początku kwietnia, zaś ćwikłowego – od drugiej połowy kwietnia. Jeśli wzejdą i spodziewane są większe przymrozki, zasiewy należy okryć białą agrowłókniną. Dłuższe przechłodzenie siewek buraków może być przyczyną ich jarowizacji, co powoduje przedwczesne wypuszczanie pędów kwiatowych.

Przeczytaj także: Choroby i szkodniki buraków – objawy i zwalczanie

Poszczególne gatunki cebuli mają różną odporność na mróz. Całkowicie mrozoodporne, nawet na największe mrozy, są np. cebula kartoflanka, cebula perłowa, cebula siedmiolatka, cebula wielopiętrowa. Wszystkie bardzo dobrze zimują w gruncie bez okrycia i nie są wrażliwe na wiosenne przymrozki. Mniej odporna na mróz jest cebula zwyczajna, najczęściej używana w kuchni. Jednak niektóre odmiany nadają się do siewu przed zimą, np. Czerniakowska i Żytawska. Wschodzącą cebulę zwyczajną warto okrywać białą agrowłókniną, jeśli prognozowane są większe przymrozki (poniżej -3⁰C).

Przeczytaj także: W jaki sposób uprawiać i pielęgnować cebulę

Do uprawy najlepiej wybierać polskie odmiany czosnku, które są przystosowane do mroźnych zim. Na przedwiośniu sadzić można odmianę jarą Jarus. Jesienią (we wrześniu lub październiku) sadzi się odmiany ozime, jak Arkus, Harnaś, Huzar, Ornak. Czosnek zimuje dobrze, jeśli zdąży ukorzenić się przed zimą (potrzebuje na to około 6 tygodni). Wschodzi wcześnie, bo już w lutym lub marcu. O tej porze roku zdarzają się większe przymrozki, co może być przyczyną marznięcia końców liści. Jednak czosnek szybko się regeneruje. Nie jest konieczne jego okrywanie.

Przeczytaj także: 10 rzeczy, które lubi czosnek

Z wyglądu i w smaku endywia przypomina sałatę. Dobrze znosi mróz nawet do około -10⁰C oraz śnieg i szron, dlatego często jest uprawiana na zbiór jesienny, nawet w październiku i listopadzie. Niektóre odmiany endywii, jak Zielona Duża Kędzierzawa, mogą zimować w gruncie, ale pod okryciem, np. białą agrowłókniną. Endywia to warzywo o dekoracyjnych liściach. Pięknie wygląda jesienią w warzywniku i w donicach na balkonie.

Przeczytaj także: Siew warzyw pod osłonami w sierpniu

Aby groch dobrze plonował i zdrowiej rósł, trzeba go posiać wcześnie, najlepiej w marcu lub ewentualnie w pierwszej połowie kwietnia. Przemarza rzadko - to warzywo preferujące chłód i dobrze znoszące krótkie przymrozki do około -6⁰C. Jeśli prognozowane są przymrozki większe lub dłuższe, warto wschodzący groch przykryć np. białą agrowłókniną.

Przeczytaj także: Groch cukrowy – uprawa na balkonie

Nie tylko doskonale znosi każdy mróz, ale także plonuje zimą. Liście jarmużu, po przemrożeniu, uważane są nawet za delikatniejsze w smaku. Zbierać je można aż do wiosny! Choć każdy jarmuż jest mrozoodporny, do uprawy zimowej lepiej wybierać odmiany średniowysokie i wysokie. Dzięki temu ich liście wystają ponad śniegiem. Niskie odmiany śnieg często zakrywa, co utrudnia zbiór liści.

Przeczytaj także: Jarmuż – uprawa, pielęgnacja, właściwości

Odporność kalafiora na mróz zależy od jego fazy rozwojowej. Siewki wytrzymują przymrozki do około -5⁰C, ale ich przechłodzenie może być przyczyną jarowizacji, co skutkuje przedwczesnym kwitnieniem i stratą plonu. Egzemplarze z zawiązanymi różami wytrzymują tylko krótkie przymrozki do około -2⁰C. Zdarza się, że z powodu chłodu róże przestają rosnąć i są wielkości guzików. Dlatego kalafiory najlepiej uprawiać wiosną pod osłonami albo przykrywać białą agrowłókniną.

Przeczytaj także: Kiedy siać warzywa na rozsadę – kalendarz siewu

Młoda kalarepa znosi mróz do około -5⁰C, jednak dłuższe przechłodzenie ma negatywny wpływ na plon. Rośliny bowiem mogą w niskiej temperaturze przechodzić jarowizację, co powoduje przedwczesne zakwitanie. Takie kalarepy nie zawiązują zgrubień na łodygach, dla których się je uprawia. Dlatego kalarepę, choć rzadko przemarza, należy chronić przed wiosennymi przymrozkami, np. osłaniając białą agrowłókniną.

Przeczytaj także: Czy warzywa mogą stanowić ozdobę ogrodu

Sadzonki kapusty włoskiej znoszą mróz do około -6⁰C, a kapusty białej i kapusty czerwonej – do około -5⁰C. Jednak nawet jeśli kapusta nie przemarznie, może zajść jarowizacja roślin (zwykle pojedynczych sztuk). Efektem jest przedwczesne zakwitanie przechłodzonych roślin i utrata plonu. Starsze egzemplarze kapusty, które mają już zawiązane główki, potrafią przetrwać temperaturę do -10⁰C (najwięcej kapusta włoska). Dlatego jesienne przymrozki nie są zbyt groźne dla tego warzywa.

Przeczytaj także: W jaki sposób uprawiać i pielęgnować kapustę

To warzywo jest odporne na mróz do około -12⁰C. Zwykle zbiór przeprowadza się w październiku i listopadzie, ale można też później. Wielu smakoszy uważa, że przemrożone główki brukselki są lepsze w smaku! Na zbiór jesienno-zimowy najlepiej wybierać odmiany późniejsze, np. Casiopea, Diablo, Groninger, Red. Brukselka, podobnie jak jarmuż, jest również atrakcyjną dekoracją ogrodu na przełomie jesieni i zimy.

Przeczytaj także: Jak stosować płodozmian warzyw - poradnik

Z kapust japońskich najczęściej uprawiane są komatsuna oraz mizuna. To rośliny o krótkim okresie wegetacji, małych wymaganiach i odporne na przymrozki do około -10⁰C. Nie trzeba ich okrywać zarówno w gruncie, jak i w donicach. Odmiany o czerwonych liściach wyglądają nawet bardziej atrakcyjnie, gdyż lepiej się wybarwiają, gdy pogoda jest chłodna. Kapusty japońskie to znakomite warzywa do uprawy wiosną oraz na przełomie lata i jesieni.

Przeczytaj także: Co siejemy w marcu? Wysiew warzyw i kwiatów w marcu

Znosi przymrozki do -4⁰C. Jeżeli prognozowany jest większy mróz, trzeba kapustę pekińską okryć, np. białą agrowłókniną. To warzywo dobrze też rośnie pod osłonami. Problemem w uprawie kapusty jest możliwość jarowizacji, co zdarza się w uprawie wiosennej, w wyniku której rośliny przedwcześnie zakwitają. Dojść do tego może z powodu dłuższego przechłodzenia, nawet bez ujemnej temperatury. Dlatego, aby uniknąć niepowodzenia, można uprawiać kapustę pekińską z rozsady albo siać ją dopiero w drugiej połowie lata.

Przeczytaj także: Kiedy siać warzywa do gruntu – kalendarz siewu

Nie szkodzą jej przymrozki do około -4⁰C. Starsza marchew możne znieść nawet o kilka stopni większy mróz, zwłaszcza korzenie. W gruncie dobrze zimują nasiona marchwi. Do siewu ozimego, czyli przed zimą, nadają się zwłaszcza odmiany wczesne, np. Amsterdamska i Pierwszy Zbiór. Nasiona wschodzą dopiero wiosną, wykorzystując wilgoć pośniegową. Korzenie marchwi posianej przed zimą mają mniejszą tendencję do rozwidlania.

Przeczytaj także: W jaki sposób uprawiać i pielęgnować marchew

Odporność na mróz pietruszki jest podobna do marchwi. Siewki znoszą przymrozki do około -4⁰C, a starsze egzemplarze nawet do -10⁰C. Dość często korzeniom pietruszki zdarza się przezimować w gruncie – takie rośliny po zimie wypuszczają liście i zakwitają. W glebie dobrze zimują też nasiona pietruszki. Dlatego można stosować siew ozimy (przed zimą). Takie nasiona wschodzą wiosną, korzystając z wilgoci pośniegowej. Do siewu ozimego nadają pietruszka naciowa oraz pietruszka korzeniowa odmian wczesnych, jak Cukrowa i Vistula.

Przeczytaj także: W jaki sposób uprawiać i pielęgnować pietruszkę

Dobrze znosi mróz do około -15⁰C, dlatego por to jedno z ostatnich warzyw zbieranych jesienią z grządek. Odmiany późne, np. Arkansas oraz Bartek, mogą przetrwać całą zimę, nawet z jeszcze niższą temperaturą. W porównaniu do odmian zbieranych wcześniej, pory późne są krótsze, ciemnozielone z niebieskim nalotem. W roku siewu rosną wolno, ale ich wzrost przyspiesza po zimie.

Przeczytaj także: Wapnowanie gleby – kiedy i jakie nawozy

To bardzo duże warzywo, znakomite do ciast i na kompoty, jest wieloletnie. Część nadziemna rabarbaru zamiera jesienią, a zimuje tylko część podziemna. Rabarbar nie potrzebuje zabezpieczania przed mrozem, gdyż jest odporny nawet na bardzo duży mróz. Wiosną można rabarbar okryć np. niskim tunelem foliowym. Robi się jednak to nie dlatego, by liście nie zmarzły, lecz aby zbiór ich ogonków liściowych był wcześniejszy.

Przeczytaj także: W jaki sposób uprawiać i pielęgnować rabarbar

Wygląda na delikatną, ale to warzywo znakomicie znoszące mróz i niepotrzebujące przed nim ochrony. Jeśli nie ma śniegu, listki roszponki można zrywać do sałatek oraz innych dań przez całą zimę. Odmiany roszponki różnią się m.in. pokrojem i wielkością liści. Ich smak oraz odporność na mróz jest podobna. Jeśli roszponka nie zostanie zebrana jesienią i zimą, wiosną zaczyna intensywnie rosnąć i zakwita. Zamiera po wydaniu nasion (łatwo się rozsiewają).

Przeczytaj także: Roszponka – uprawa w ogrodzie, właściwości

Większość odmian rukoli bez szkody znosi przymrozki do około -4⁰C, zarówno w uprawie gruntowej, jak i doniczkowej. Znacznie bardziej odporna jest tzw. rukola dzika (wieloletnia), która zimę potrafi przetrwać w gruncie bez okrycia. Odmiany mniej mrozoodporne są jednak delikatniejsze w smaku. Rukola dzika jest bardziej ostra i ma grubsze liście. To warzywo łatwo się rozsiewa, a jego nasiona dobrze zimują w glebie.

Przeczytaj także: Warzywa łatwe w uprawie – 5 najlepszych dla początkujących

Siewkom rzepy nie szkodzi mróz do około -4⁰C. Starsze egzemplarze, zwłaszcza ich korzenie, wytrzymują nieco większe przymrozki. To warzywo klimatu chłodnego, w smaku podobne do rzodkiewki. Zasiewy, zwłaszcza wiosenne, warto okrywać białą agrowłókniną. Chroni ona nie tylko przed większym mrozem, ale przede wszystkim przed szkodnikami, zwłaszcza pchełkami ziemnymi.

Przeczytaj także: Zmęczenie gleby – na czym polega

Nie szkodzi jej mróz do około -5⁰C – rzodkiew, podobnie jak rzepa i rzodkiewka, lubi chłód. Najczęściej uprawia się ją na zbiór jesienny, np. popularne odmiany Agata (biała; do uprawy od wiosny do jesieni w gruncie oraz wczesną wiosną i późną jesienią pod osłonami) oraz Murzynka (czarna; na zbiór jesienny i do przechowania). Siewki rzodkwi można okrywać białą agrowłókniną, ale raczej w celu ochrony przed szkodnikami (pchełkami ziemnymi), niż przymrozkami.

Przeczytaj także: Dlaczego warto uprawiać rzodkiewkę i rzodkiew

Wytrzymuje przymrozki do około -4⁰C. Rzodkiewka przemarza bardzo rzadko, zarówno w uprawie wiosennej, jak i jesiennej. Zasiewy można ewentualnie okrywać białą agrowłókniną, by zabezpieczyć je przed większym mrozem, a także szkodnikami (najbardziej uciążliwe są pchełki ziemne). Odporność na mróz poszczególnych odmian rzodkiewek jest podobna.

Przeczytaj także: Choroby i szkodniki rzodkiewki – objawy i zwalczanie

To popularne warzywo najlepiej rośnie w temperaturze 5-20°C. Sałata znosi też krótkie przymrozki do około -3°C, ale jeśli ma co najmniej 4-5 liści. Długotrwałe przechodzenie może powodować jej przedwczesne zakwitanie. Dlatego wiosną sałatę warto uprawiać pod osłonami. Istnieją odmiany sałaty bardziej odporne na mróz, nazywane zimowymi. Siać je można przed zimą – to np. Marta, Nansena, Reskia, Zina. Zagon należy jednak okryć, np. białą agrowłókniną.

Przeczytaj także: Choroby i szkodniki sałaty – objawy i zwalczanie

Rozsadę selerów sadzi się w gruncie w drugiej połowie maja. Młode rośliny wytrzymują krótkie przymrozki do około -5⁰C, ale pod warunkiem, że były zahartowane przed posadzeniem. Jeśli wiosną temperatura dłużej utrzymuje się poniżej 10⁰C, dojść może do jarowizacji selerów. Takie egzemplarze nie marzną, ale przedwcześnie zakwitają, co skutkuje stratą plonu (selery korzeniowe nie zawiązują zgrubień, a liściowe mają mniejsze i niezbyt smaczne liście). Lepiej chłód znoszą selery jesienią (do około -6⁰C), gdy są już wyrośnięte i mają mocne, grube liście. Trzeba jednak pamiętać, że przemrożone korzenie selerów mogą się gorzej przechowywać, dlatego należy je zebrać i jak najszybciej wykorzystać.

Przeczytaj także: Seler naciowy i korzeniowy – ABC uprawy

Jest mrozoodoporna w 100%. Skorzonera bardzo dobrze zimuje w gruncie i nie trzeba jej okrywać. Zbiera się ją tylko jesienią – od września do listopada (w zależności od pory siewu). Przymrozki są wtedy częste i nie szkodzą skorzonerze. Trzeba tylko pamiętać, że ma ona bardzo długie, kruche korzenie, które są jej częściami jadalnymi. Jeśli gleba jest zmrożona (twarda), co zdarza się zwłaszcza w listopadzie, trudno je wykopać. Na zbiór lepsza jest pogoda z temperaturą dodatnią.  

Przeczytaj także: Obornik granulowany – jak stosować jesienią

Jest warzywem wieloletnim, które bardzo dobrze zimuje bez okrycia. Najpopularniejszy jest szczaw zwyczajny, ale niektóre jego gatunki, jak szczaw gajowy, uprawia się też jako rośliny ozdobne na rabatach kwiatowych, gdyż mają dekoracyjne liście. Szczaw można wiosną okrywać białą agrowłókniną albo niskimi tunelami foliowymi, ale nie dlatego, by nie zmarzł. Dzięki okryciu wcześniej plonuje!

Przeczytaj także: Badanie odczynu gleby – 4 sposoby

Jeśli rośnie w gruncie, szczypiorek bardzo dobrze znosi mróz i nie potrzebuje ochrony na zimę. Rośliny uprawiane w donicach trzeba koniecznie zabezpieczyć. Szczypiorek jest warzywem wieloletnim, łatwym w uprawie. Przed zimą jego liście stopniowo zasychają; zimuje część podziemna. To warzywo jest nie tylko smaczne i zdrowe, ale też ładnie kwitnie w maju oraz czerwcu. Dlatego bywa uprawiane na rabatach kwiatowych i balkonach także jako roślina ozdobna.

Przeczytaj także: Jakie pH powinna mieć gleba pod warzywa

Jego odporność na mróz jest całkowita - szparag bardzo dobrze zimuje w gruncie. Jednak wiosenne przymrozki mają negatywny wpływ na jego plonowanie, gdyż wtedy jego jadalne wypustki, które o tej porze roku ukazują się nad ziemią, są gorszej jakości, mniejsze, a nawet mogą przemarznąć. Jeśli wiosna jest chłodna i mało słoneczna, szparag może też częściej chorować. Ukazujące się nad ziemią wypustki szparagów należy chronić, np. okrywając szparagi białą agrowłókniną czy pudełkiem tekturowym. Stosuje się także kopczykowanie i redlenie.

Przeczytaj także: W jaki sposób uprawiać i pielęgnować szparagi

Zwykle uprawiany jest wiosną oraz jesienią, gdy przymrozki zdarzają się często. Szpinak znosi je dobrze do około -6⁰C. Nie szkodzi mu także śnieg oraz szron. Zagon z posianym szpinakiem można okryć białą agrowłókniną lub niskim tunelem foliowym. Ten sposób ochrony nie jest mu potrzebny przed zimnem - wschodzi i rośnie wtedy szybciej, dzięki czemu zbiera się go wcześniej.

Przeczytaj także: Warzywa na balkonie – co uprawiać

To warzywo plonuje tylko od października do początku marca. Topinambur jest bardzo odporny na mróz (część nadziemna zamiera przed zimą). Jego jadalne bulwy zbierać można nawet zimą, ale pod warunkiem, że gleba nie jest zamarznięta. Bulwy wytrzymują duży mróz, ale słabo się przechowują, zarówno w lodówce, jak i w piwnicy. Po wykopaniu należy je zjeść w ciągu kilku dni.

Przeczytaj także: Uprawa topinamburu – poradnik praktyczny