Warzywa łatwe w uprawie - 5 najlepszych dla początkujących

Warzywa z własnej uprawy to wielka satysfakcja. Nie ma znaczenia, że ich uprawa jest bardzo łatwa. Pod ręką ma się zawsze maksymalnie świeże zbiory do użytku w kuchni. Własna uprawa daje także możliwość kontroli: w jakiej ziemi są uprawiane warzywa, jak nawożone oraz czy stosuje się opryski.

Sklepy oferują mnóstwo warzyw. Jednak zwykle to popularne, wielkotowarowe odmiany. W ogrodzie oraz w donicach na balkonie można uprawiać odmiany nietypowe. Dzięki temu łatwiej odkrywać nowe smaki oraz urozmaicać domowe posiłki. Warzywa uprawiane w amatorskich warunkach nawet zapach mają często bardziej intensywny. Warto zwrócić też uwagę, że warzywa są często tak piękne z wyglądu, że można je uprawiać jako rośliny ozdobne. Własna uprawa warzyw to również możliwość podreperowania domowego budżetu.

Znany jest również jako boćwina, ćwikła ozdobna oraz burak ozdobny. To warzywo oraz roślina ozdobna uprawiana w Polsce od wieków. Uprawa buraka liściowego jest łatwiejsza niż – znacznie popularniejszego – ćwikłowego. Ma mniejsze wymagania i jest bardziej odporny na przymrozki. Dorasta do 40-70 cm wysokości.

Buraki liściowe mają duże liście z mięsistymi, grubymi ogonkami. To właśnie te części są jadalne. Ogonki oraz nerwy liści są – w zależności od odmiany – w różnych kolorach: białym, różowym, pomarańczowym, żółtym, czerwonym. Dzięki temu pięknie wyglądają zarówno w ogrodzie czy na balkonie, jak i na talerzach. Nadają się na kolorowe kompozycje z kwiatami.

W odróżnieniu do buraka ćwikłowego jego korzenie są małe, bez spichrzowego zgrubienia. Nie nadają się do jedzenia. Liście i ogonki buraków liściowych nadają się do sałatek, zup, dań duszonych i zapiekanych. Jego liści można używać do zawijania farszu, podobnie jak gołąbki z kapustą.

To mało wymagające warzywo można uprawiać w warzywniku i donicach, na wysokich grządkach, a także – wczesną wiosną - w tunelach foliowych i szklarniach. Kolorowe odmiany buraków liściowych wspaniale wyglądają również na rabatach kwiatowych. Można z nich robić kompozycje z takimi kwiatami jak aksamitka, aster, cynia, a także warzywami o ozdobnych liściach, np. jarmużem.

Buraki liściowe sieje się w kwietniu (w szklarniach i tunelach już w marcu). Można je też siać w pierwszej połowie lipca, najlepiej na stanowisku, gdzie wcześniej rósł groch.

Nasiona wysiewa się od razu do gruntu albo do donicy (o pojemności co najmniej 5 l). Jeżeli wzejdą zbyt gęsto, trzeba je przerywać (wyrwane rośliny przeznacza się do jedzenia). Między burakami liściowymi najlepiej zachować odstęp 15-20 cm. Ich liście są duże (większe niż buraków ćwikłowych).

W uprawie amatorskiej najważniejsze jest przygotowanie ziemi przed siewem. Najlepiej ją zasilić kompostem: świeżym lub granulowanym. Kompost granulowany zawiera np. Nawóz ekologiczny do warzyw.

W czasie wzrostu buraków liściowych albo nie nawozi się wcale, albo nawozami działającymi wolno, nie stwarzającymi ryzyka przenawożenia, jak Biohumus Max Uniwersalny. Buraki liściowe bowiem, gdy są przenawożone, mogą magazynować szkodliwe azotany w jadalnych częściach.

Pierwsze buraczki liściowe można zbierać i zjadać po około 2 miesiącach od siewu, czyli zwykle w czerwcu. Najczęściej to rośliny wyrwane z korzeniami, pochodzące z przerywania grządek. Pozostawione buraki liściowe bardzo szybko rosną. W dobrych warunkach są tak okazałe, że kilka liści wystarcza do przyrządzenia obiadu. Liście ścina się stopniowo  po kilka albo wyrywa buraki z korzeniami aż do jesieni.

Uprawiać można groch łuskowy (na suche ziarna) albo cukrowy (na zielone strąki). Łatwiejszy w uprawie jest groch cukrowy. Jego zielone strąki i nasiona – słodkie w smaku – nadają się do jedzenia na surowo oraz do różnych dań. Groch to niskie pnącze. Jest znacznie mniej wymagający niż np. fasola. Toleruje też małe przymrozki.

Przeczytaj też: Groch cukrowy – uprawa na balkonie

Części jadalne grochu to nasiona oraz zielone strąki. Suche nasiona są składnikiem np. zupy grochowej. W polskiej kuchni groch jest często serwowany z kapustą, ziemniakami, marchewką, majerankiem. Z mąki grochowej można robić placki. Niedojrzałe, zielone strąki nadają do sałatek, dań duszonych, zup. Niedojrzały groch cukrowy jest tak słodki jak cukierki. Kwiaty grochu także są jadalne – nadają się np. do dekoracji potraw.

Groch można siać w gruncie albo w donicach (o pojemności minimum 10 l) na balkonie. Trzeba zadbać, aby miał podpory o wysokości około 1 m. To mogą np. drabinki, kratki, patyki, sznurki. Aby przyśpieszyć zbiór, można też siać groch bardzo wcześnie w nieogrzewanych tunelach i szklarniach.

Groch sieje się wczesną wiosną – w marcu oraz pierwszej połowie kwietnia. To warzywo bardzo lubi, gdy wiosna jest nie za ciepła i wilgotna, zwłaszcza w początkowej fazie wzrostu. Wschodzący groch dobrze znosi przymrozki do minus 5-6°C.

Nasiona grochu sieje się co 2-10 cm, zarówno w rzędach, jak i gniazdowo, np. wokół podpory. Warto wiedzieć, że wcześnie siany groch rośnie zdrowiej, niż siany późno. Rzadziej jest wtedy atakowany przez szkodniki.

Jeśli ziemia jest mało żyzna, przed siewem grochu można ją zasilić kompostem granulowanym. W 100% zawiera go Nawóz ekologiczny do warzyw. Granulki rozsypuje się na powierzchni ziemi, a następnie płytko z nią miesza przy pomocy dłoni, motyczki lub pazurków. Jeśli używa się kompostu świeżego, najlepiej zasilić ziemię już jesienią. Świeży kompost bowiem zwabia śmietkę kiełkówkę – to szkodnik uszkadzający kiełkujący groch.

Jeśli przed siewem ziemia nie była wzbogacona kompostem, można rosnący groch zasilić nawozem naturalnym, działającym długo, jak Biohumus Max Uniwersalny.

Najwcześniej – już po 2-3 miesiącach od siewu – można zrywać zielone strąki. Na w pełni dojrzałe nasiona, przeznaczone na suche ziarno, trzeba czekać kolejne kilka tygodni. Dojrzewające nasiona grochu są łakomym kąskiem dla wielu szkodników. Dlatego początkujący ogrodnicy raczej powinni wybierać odmiany cukrowe grochu i uprawiać je na zielone strąki, a nie – suche ziarno.

Znana jest także jako rokietta siewna. To jedno z najszybciej rosnących warzyw. Jest tak mało wymagająca, że nawet w polskim klimacie plonuje dwa razy w roku (wiosną i jesienią). Poza tym łatwo się sama rozsiewa.

Jadalną częścią rukoli są głównie liście, a także kwiaty i młode pędy kwiatowe. Nadają się zwłaszcza do sałatek, zapiekanek, dań kuchni śródziemnomorskiej, koktajli warzywnych. Nasion zaś można używać np. do robienia domowej musztardy. Przez wieki nasiona rukoli były uważane za afrodyzjak. Rukola ma charakterystyczny, mocny aromat z nutą rzodkiewek i gorczycy (jest z nimi spokrewniona). Przyrządzone z nią dania apetycznie pachną.

Rukolę można siać w gruncie, donicach na balkonie oraz nieogrzewanych tunelach foliowych i szklarniach. Bardzo dobrze znosi przymrozki. To warzywo szybko rosnące.

W gruncie nie należy siać rukoli obok rzodkiewek i rzodkwi. Mają bowiem wspólnego szkodnika – pchełkę ziemną (wygryza dziury w liściach). W jego ograniczeniu, bez użycia oprysków, pomagają Żółte tablice lepowe. W uprawie doniczkowej pchełki ziemne nie sprawiają problemów.

Pierwszy termin siewu rukoli to wiosna – marzec i kwiecień, zaś drugi to koniec lata – sierpień oraz pierwsza połowa września. Rukola z siewu wiosennego, jeśli nie trafi na talerz, zakwita i zawiązuje mnóstwo nasion. Można je zebrać i posiać pod koniec lata. W ten sposób zbiory rukoli są podwójne.

Nasiona rukoli są drobne jak mak. Sieje się je w rzędach albo rzutowo. Jeśli wzejdą zbyt gęsto, siewki trzeba przerwać. Wyrywa się je z korzeniami i przeznacza np. na sałatki.

Rukola nie potrzebuje zasilania w czasie wzrostu. Jeżeli ziemia jest mało żyzna, przed siewem warto ją  wzbogacić kompostem albo innym naturalnym nawozem, jak np. Biohumus Max do Ziół.

Rukola rośnie tak szybko, że już po 3-4 tygodniach można ją zrywać i przeznaczać do jedzenia. W pierwszej kolejności wyrywa się z korzeniami rośliny rosnące zbyt gęsto. Starszym, rozrośniętym rukolom można obcinać pojedyncze liście albo też wyrywać je z korzeniami. Najsmaczniejsze są młode, nie w pełni wyrośnięte liście. Gdy rukola zakwita, liście stają się twardsze, mniej smaczne.

Znana jest też jako pieprzyca siewna i pieprzyca ogrodna. Rośnie błyskawicznie. Ma tak małe wymagania, że może rosnąć bez ziemi – wystarczy ją posiać na mokrej wacie albo ligninie. Jedyne, czego potrzebuje, to temperatury przynajmniej 20°C. Gdy ma zbyt zimno, rośnie słabo. Dawniej rzeżucha była uprawiana także jako roślina lecznicza, stosowana przy głuchocie.

Do jedzenia nadają się prawie całe rośliny (oprócz korzeni). Gdy łodygi osiągną około 10 cm, trzeba je ściąć nożyczkami jak najniżej. Rzeżuchę najczęściej zjada się na surowo, jako dodatek do sałatek, kanapek, jaj. Można z niej przyrządzać także np. sos rzeżuchowy. W okresie Wielkanocy jest często ozdobą świątecznych stołów. Rzeżucha ma mocny zapach z nutą pieprzu. Dania z nią przyrządzone są bardzo aromatyczne.

Nadaje się do uprawy w mieszkaniu, na balkonie, w ogrodzie. Rośnie bardzo szybko. Najczęściej rzeżuchę uprawia się na parapecie w mieszkaniu, na podłożach z waty lub ligniny. Posiana na zewnątrz w ziemi ma mocniejszy kolor, intensywniejszy zapach oraz bardziej wyrazisty smak.

Do siewu rzeżuchy nadają się np. Ziemia do pomidorów i warzyw oraz Gotowe podłoże do warzyw.

To jedno z nielicznych warzyw, które można siać cały rok. Na parapecie rzeżuchę uprawia się o dowolnej porze roku. Na balkonie i w ogrodzie zaś rzeżuchę sieje się tylko w najcieplejszych miesiącach, czyli czerwcu, lipcu i do połowy sierpnia (w drugiej połowie sierpnia dla rzeżuchy są zwykle zbyt chłodne noce).

Nie trzeba nawozić rzeżuchy. Do wzrostu wystarczają jej składniki znajdujące się w wodzie (może być z kranu). Na brak podlewania jest wrażliwa. Powinna mieć zawsze mokre podłoże.

Rzeżucha nadaje się do zbioru już po 7-14 dniach. Kiełkuje i rośnie lepiej, jeśli ma ciepło. Najlepiej ścinać ją nożyczkami, jak najniżej. Z pozostawionych korzonków rzeżucha już nie odrośnie. Razem z podłożem (ziemia, lignina lub wata bawełniana) można je przeznaczyć na kompost. Proces kompostowania przyspiesza np. preparat Active Komposter do kompostowników.

To bardzo popularne warzywo nie tylko w kuchni polskiej. Szpinak rośnie szybko i jest mało wymagający. Dzięki neutralnemu smakowi, nadaje się do bardzo wielu dań.

Do jedzenia nadają się liście szpinaku. Młode listki można jeść na surowo, np. w sałatkach i na kanapkach. Starsze liście nadają się m.in. do dań duszonych, zapiekanek, pierogów, koktajli. Można je mrozić i suszyć. Zblanszowane i przetarte liście nadają zielony kolor ciastom, sufletom, naleśnikom i pasztetom.

Szpinak można siać w warzywniku, ale też w nieogrzewanych tunelach foliowych i szklarniach. Świetnie rośnie w donicach na balkonie (o pojemności około 10 l). To mało wymagające warzywo, które rośnie bardzo szybko.

Szpinak można siać w kilku terminach: na przełomie zimy oraz wiosny (najpóźniej do połowy kwietnia), a także na przełomie lipca i sierpnia. Można też ewentualnie posiać szpinak jesienią, ale wtedy plon zbiera się dopiero wiosną. To warzywo zakwita (staje się wtedy niesmaczne), gdy dni robią się długie, a noce – krótkie. Dlatego warto przestrzegać terminów siewu.

W uprawie amatorskiej szpinaku lepiej nie zasilać. To warzywo może bowiem kumulować azotany w liściach, jeśli ma za dużo azotu w glebie.

Ważne jest przygotowanie ziemi przed siewem szpinaku. Wzbogacić ją można kompostem: świeżym lub granulowanym. Kompost granulowany zawiera np. Nawóz ekologiczny do warzyw. Warto też wiedzieć, że w warzywniku szpinak najlepiej rośnie w pierwszym i drugim roku po nawożeniu obornikiem.

Przeczytaj też: Obornik granulowany – jak stosować jesienią

Pierwsze liście można zbierać już po około 4 tygodniach od siewu. Jeżeli szpinak został posiany zbyt gęsto, w pierwszej kolejności wyrywa się rośliny nadprogramowe. Ich młodziutkie listki są świetne np. do sałatek. Gdy szpinak osiągnie duże rozmiary, można albo wyrywać go z korzeniami, albo obcinać pojedyncze liście. Po pojawieniu się pierwszych kwiatów szpinak staje się z dnia na dzień coraz mniej smaczny. Należy go wtedy wyrwać z korzeniami i wykorzystać w kuchni.