Trytoma groniasta – jak o nią dbać

Trytoma groniasta (Kniphofia uvaria) to piękna bylina ogrodowa, zwykle uprawiana w gruncie, rzadziej – w donicach. Znana jest też pod nazwami knifofia, płonąca pochodnia oraz wstydlin kłosowy. Dorasta nawet do 120 cm wysokości. Na nturalnych stanowiskach można ją spotkać m.in. w Republice Południowej Afryki. Choć pochodzi z ciepłego rejonu świata, dobrze sobie radzi w klimacie umiarkowanym, takim jaki jest np. w Polsce. Na zimę jej część nadziemna zamiera. Wiosną odradza się z kłącza.

Liście trytomy gronistej są długie, wąskie, odziomkowe (wyrastają z podziemnej nasady łodygi). Podobne są do liści liliowców, z którymi ta piękna roślina jest spokrewniona. Trytoma groniasta wypuszcza długie, groniaste kwiatostany, podobne do aloesów (też jest z nimi spokrewniona). Najczęściej są one dwubarwne, w kolorach żółtym i pomarańczowym. Istnieją też odmiany kremowo-limonkowe oraz jednolicie czerwone, pomarańczowe, żółte. W każdym kwiatostanie jest wiele drobnych kwiatów. Otwierają się one stopniowo od dołu, podobnie jak w przypadku malw czy szafirków. Liczba kwiatostanów zależy od kłącza – jeśli jest ono mocne, rozrośnięte, jest ich co najmniej kilka. Kwitnienie jest długie – trwa od lipca aż do pierwszych przymrozków.

Przeczytaj także: Rabata kwiatowa – jak zaplanować i założyć

Egzotyczny wygląd i dość łatwa uprawa sprawiają, że trytoma groniasta jest często sadzona zarówno w ogrodach prywatnych, jak i miejskich. Zwraca uwagę wysokimi kwiatostanami, zwykle w intensywnych kolorach, jak czerwony, pomarańczowy czy żółty. W kompozycjach minimalistycznych cenione są odmiany w stonowanych odcieniach: białym i zielonym. Kwitnie długo, bo aż do przymrozków. Kwiaty trytomy chętnie odwiedzają owady zapylające.

Trytoma doskonale rośnie wśród innych bylin oraz kwiatów jednorocznych o podobnej wysokości lub niższych. Dzięki temu jej kolorowe kwiatostany ciekawie urozmaicają rabaty. Polecane są do kompozycji w różnych stylach, m.in. naturalnym, egzotycznym, minimalistycznym.

Zwykle trytomy sadzi się w gruncie, ale można je uprawiać również w donicach. Świeżo rozkwitłe kwiatostany pięknie wyglądają w bukietach. Nadają kompozycjom florystycznym szlif egzotyki i przestrzennej lekkości.

Przeczytaj także: Jak dobierać rośliny do ogrodu

Trytoma groniasta to bylina kłączowa. W tym samym miejscu dobrze rośnie do 3-5 lat; potem warto ją przesadzić. Najlepsze są stanowiska zaciszne, słoneczne, ewentualnie tylko lekko ocienione przez inne gatunki roślin.

Nie powinna być sama na rabacie. Jej uroda jest najlepiej wyeksponowana na wielogatunkowych rabatach. Trytomę należy sadzić z bylinami i roślinami jednorocznymi, które mają podobne wymagania co do żyzności, odczynu oraz wilgotności gleby. Ziemia powinna być zasobna i próchnicza, o odczynie zbliżonym do obojętnego oraz wilgotna latem. Przed posadzeniem trytomy wzbogaca się ją kompostem.

Trytoma lubi towarzystwo takich roślin jak np. agapant afrykański, cynia, heliotrop peruwiański, lilia, rozplenica japońska, żurawka. Nie należy jej sadzić na rabatach razem z roślinami, które latem preferują suchą glebę, np. tulipanami (giną z nadmiaru wilgoci).

Sadząc trytomę trzeba pamiętać, że to roślina pochodząca z Afryki. W środowisku naturalnym kwitnie w porze deszczowej. W polskim klimacie radzi sobie dobrze i nie ma specjalnych wymagań, ale raczej należy ją sadzić w miejscach zacisznych. Latem trzeba ją podlewać. Zimą preferuje suchą glebę. Aby w czasie zimowych i wiosennych roztopów nie gniły jej kłącza i korzenie, warto zapewnić jej podczas sadzenia drenaż, np. z Keramzytu. Sadzić ją też można nieco wyżej, m.in. na lekkich wzniesieniach, jak skalniaki czy skarpy. Unikać trzeba miejsc, w których od jesieni do wiosny zbiera się woda.

Trytomę można także uprawiać w donicy. Na dnie pojemnika należy umieścić drenaż, np. z Keramzytu. Następnie donicę napełnia się ziemią ogrodniczą. Odpowiednie jest np. Gotowe podłoże kwiatowo-balkonowe do roślin kwitnących.

Przeczytaj także: Jak uprawiać trawy ozdobne

To roślina rosnąca intensywnie, której kwiatostany często osiągają ponad 100 cm wysokości. Aby trytoma groniasta mogła bujnie rosnąć i obficie kwitnąć, potrzebne są jej składniki pokarmowe w glebie. Należy ją systematycznie zasilać od kwietnia do lipca. Egzemplarze rosnące w gruncie wystarczy nawozić raz w miesiącu, zaś w donicach - co 1-2 tygodnie. Odpowiednie są m.in. granulowany Nawóz do kwitnących, rozpuszczalny Nawóz do kwitnących Eksplozja kwiatów czy płynny Nawóz do kwitnących Kolorowe kwiaty.

W uprawie doniczkowej bardziej wygodne w stosowaniu są preparaty rozpuszczalne oraz płynne (dodaje się do wody w konewce i podlewa rośliny), a także Pałeczki nawozowe Bio, Pałeczki nawozowe do kwitnących oraz nawóz w ampułce Balkon Energy do kwiatów balkonowych i tarasowych.

Jeśli trytoma rośnie na rabacie kwiatowej, do wszystkich roślin używa się tego samego nawozu. Jeżeli trytoma posadzona jest wśród traw ozdobnych, stosować można zamiennie nawozy do traw oraz do roślin kwitnących.

Między sierpniem a październikiem warto zastosować granulowany Nawóz jesienny do ozdobnych Przygotowanie do zimy. W jego recepturze nie ma azotu. Zawiera składniki pozytywnie wpływające na mrozoodporność roślin, a także bujne kwitnienie i dobrą kondycję w następnym sezonie: fosforan dwuamonowy, chlorek potasu, siarczan magnezu, bentonit, mączkę bazaltową.

Od wiosny do jesieni trytomę groniastą podsypuje się kompostem. Dzięki temu lepiej się rozkrzewia, kwitnie i zimuje. Nadaje się kompost świeży, np. z ogrodowego kompostownika, a także granulowany, jak Nawóz Bezpieczny Trawnik (uzyskany w 100% z masy owocowo-warzywnej).

Przeczytaj także: Nawozy sztuczne i naturalne – przykłady i zastosowanie

Trytoma gronista jest byliną. Najłatwiej rozmnożyć ją przez podział kłączy. Aby uzyskać sadzonkę, wystarczy wykopać kłącze o długości około 10 cm. Jednak zwykle rozrośnięte kępy roślin dzieli się szpadlem na mniejsze części, a następnie sadzi w nowych miejscach. Tak uzyskane rośliny mają grubsze i dłuższe kłącza, dzięki czemu szybciej zakwitają i wypuszczają więcej kwiatostanów.

W sklepach ogrodniczych można też kupić nasiona trytomy groniastej. Należy je siać od kwietnia do czerwca w skrzynkach ustawionych w ciepłych pomieszczeniach. Odpowiednie jest np. Gotowe podłoże do siewu i pikowania wymieszane z Perlitem. Pierwsze zielone listki pojawiają się po 2-3 tygodniach, jeśli zapewni się im temperaturę około 20⁰C. Gdy siewki mają po 2-3 liście należy je przesadzić do osobnych doniczek. W miejscach docelowych młode trytomy sadzi się na przełomie lata i jesieni. Można też doniczki przenieść jesienią do chłodnego pomieszczenia, np. nieogrzewanego garażu z oknem, i przechować przez zimę. W ogrodzie takie trytomy sadzi się wtedy wiosną. Egzemplarze wyhodowane z nasion najczęściej mają żółto-pomarańczowe kwiatostany.

Wyhodowanie trytomy z nasion zajmuje dość dużo czasu. Łatwiej kupić gotowe sadzonki – w sklepach ogrodniczych bywają w sprzedaży nawet egzemplarze kwitnące. Do wyboru jest wiele wspaniałych odmian w różnych kolorach.

Przeczytaj także: Dodatki do podłoży – jakie i kiedy wybrać

Choć trytoma groniasta to bylina rodem z Afryki, dobrze znosi mróz nawet do -28⁰C, ale szkodzi jej nadmierna wilgoć zimą. Organem przetrwalnikowym jest kłącze (część nadziemna zamiera). Aby mogło ono przetrwać zimę, należy jesienią trytomę wyściółkować, np. kompostem albo odkwaszoną korą. Jej liście warto związać w chochoł, aby w miejscu, z którego wyrastają, nie zalegała woda. Dobrą ochroną zimową są też liście innych gatunków roślin rosnących obok, zwłaszcza traw ozdobnych.

Szczególnie starannie trzeba zabezpieczyć trytomy doniczkowe. Najlepiej na zimę przechować je w nieogrzewanym pomieszczeniu z oknem, np. altanie, piwnicy, garażu. Jeśli nie ma takiej możliwości, i trytoma ma zimować na balkonie czy tarasie, donicę trzeba owinąć, np. ogrodniczą matą z wełny owczej. Można też ją wystawić do większego pojemnika, wypełniając pustą przestrzeń między jego ściankami a doniczką, np. folią bąbelkową czy styropianem. Górna część donicy powinna być odsłonięta – trytomę należy wyściółkować, np. odkwaszoną korą. Następnie donicę ustawia się na desce, styropianie lub płycie meblowej tak, aby jak najmniej padał na nią śnieg i deszcz. Zimowe okrycie zdejmuje się w marcu.

Przeczytaj także: Jak zabezpieczyć ogród przed zimą

Kwiatostany trytomy groniastej można ciąć na bukiety. Najlepiej ścinać takie, których kwiaty otworzyły się tylko w dolnej części, czyli na początku kwitnienia. W kompozycjach florystycznych pięknie wyglądają np. w zestawieniu z gałązkami drzew i krzewów, liśćmi funkii, źdźbłami i kłosami traw, a także sezonowymi kwiatami.

Przekwitłe kwiatostany można obcinać, ale nie jest to konieczne. Jeśli mają być ścięte, lepiej usuwać tylko kwiatostan, pozostawiając pęd kwiatowy. Dzięki temu, póki jest zielony, zachodzi w nim fotosynteza, podobnie jak w liściach. W ten sposób trytoma pozyskuje substancje pokarmowe, które magazynuje w kłączach. Takie rośliny rosną bardziej okazałe i obficiej kwitną w następnym sezonie, a także lepiej zimują.

Przed zimą część nadziemna trytomy zamiera. Obcina się ją dopiero wiosną, gdyż chroni kłącze zimujące pod ziemią.

Przeczytaj także: Kwiaty ogrodowe na bukiety - poradnik

Trytoma groniasta jest dość łatwa w uprawie i nie sprawia większych problemów. Słabo rośnie, a czasem nawet ginie, jeżeli latem ma zbyt sucho. Dlatego trzeba pamiętać o jej systematycznym podlewaniu w tym okresie, ale unikając zraszania liści (to zwiększa ryzyko chorób grzybowych). Zimą trytoma powinna mieć sucho. Źle znosi zwłaszcza nadmiar wilgoci wewnątrz kęp – gniją wtedy jej korzenie oraz kłącza. Aby tego uniknąć, jej zbrązowiałe liście warto wiązać jesienią w chochoły, podobnie jak w przypadku traw ozdobnych. Nie należy ich obcinać przed zimą! Ten zabieg wykonuje się dopiero wiosną.

Przeczytaj także: Ściółkowanie gleby w ogrodzie - poradnik