Rozplenice – uprawa, pielęgnacja, gatunki

Rozplenica (Cenchrus, dawniej Pennisetum) to szeroko rozpowszechniony rodzaj trawy, znany też jako piórkówka, rosplenica i włośnica. Botanicy wyróżniają ponad 100 jej gatunków. W naturalnym środowisku rozplenice rosną głównie w Afryce, Azji, Australii, Ameryce Południowej i Ameryce Północnej. W Polsce rozplenice pojawiły się w ogrodach w XIX wieku i do dziś są cenione jako bardzo atrakcyjne rośliny ozdobne. Na innych kontynentach, zwłaszcza w Afryce, to przede wszystkim cenne rośliny użytkowe.

Gatunkiem uprawianym od tysięcy lat jest rozplenica perłowa. W krajach afrykańskich jej nasiona to cenny produkt spożywczy, który przetwarza się na mąkę i kaszę. Innym gatunkiem, bardzo często uprawianym w Afryce, jest rozplenica purpurowa. Jej część nadziemną wykorzystuje się na paszę dla zwierząt gospodarskich oraz na opał. Sadzona jest również jako roślina pułapkowa na szkodniki wokół pól kukurydzy.

Rozplenice to trawy jednoroczne (np. rozplenica perłowa) lub wieloletnie (m.in. rozplenica japońska i rozplenica kosmata). Większość dorasta (z kłosami) to metra wysokości. Wyjątkiem jest np. rozplenica purpurowa, która w Polsce osiąga do 150 cm, ale w ciepłych krajach nawet do 7 m (rośnie wyższa w gorącym klimacie). Liście poszczególnych gatunków także się różnią. Mogą być wąskie, przewieszające się kaskadowo, np. rozplenicy japońskiej, albo szerokie, jak u kukurydzy, m.in. rozplenicy perłowej.

Przeczytaj także: Pielęgnacja traw ozdobnych – jak uniknąć błędów w uprawie

Rozplenice, jako rośliny ozdobne, mają szerokie zastosowanie w ogrodach. Praktycznie cały rok (także zimą, gdy ich liście i kwiatostany stają się suche) są wspaniałą dekoracją rabat. Nadają się też na szpalery i niskie żywopłoty oraz do uprawy w donicach na balkonach i tarasach.

Większość rozplenic zaczyna kwitnąć w lipcu. Wyjątkami są rozplenica perłowa i rozplenica purpurowa, które pierwsze kłosy wypuszczają już w czerwcu. Kwiatostany zachowują walory ozdobne bardzo długo. Nawet zimą, gdy są już zaschnięte, pięknie wyglądają przyprószone śniegiem lub oszronione. Możne je także ścinać na początku kwitnienia z przeznaczeniem na suche bukiety, wieńce, stroiki.

Wszystkie rozplenice nadają aranżacjom ogrodowym ciekawą strukturę i są doskonałym tłem dla innych roślin. Ich liście wprowadzają też dynamikę, gdyż poruszają się przy najmniejszym wietrze, a czasem także delikatnie szeleszczą. Jesienią i zimą na kłosach, zwłaszcza rozplenicy perłowej, chętnie przysiadają ptaki wydłubując z nich nasiona.

W polskim klimacie rozplenice nie są ekspansywne i nie rozrastają się nadmiernie. Większość można uprawiać przez wiele lat (wyjątek to jednoroczna rozplenica perłowa). Nie wszystkie jednak wytrzymują duży mróz, dlatego mogą przemarzać. W przypadku rozplenic nie jest to jednak wada. To rośliny szybko rosnące i zakwitające, dlatego często uprawia się je jak rośliny jednoroczne. Sadzonki można wyhodować z nasion lub kupić wiosną w sklepach ogrodniczych.

Przeczytaj także: Trawy ozdobne – 5 łatwych w uprawie

Spośród wielu gatunków rozplenic, tylko nieliczne uprawia się w ogrodach jako rośliny ozdobne. Od ponad 100 lat w Polsce najpopularniejsze są rozplenice japońskie – ich urodę często porównuje się z trawą pampasową. Bardzo cenione są też gatunki, których odmiany często mają purpurowe liście, jak rozplenice obce oraz rozplenice purpurowe. Każdy gatunek wygląda nieco inaczej i często ma wiele odmian (najwięcej popularna rozplenica japońska). Różnice są zarówno w wyglądzie liści, jak i kwiatostanów.

Przeczytaj także: Jak uprawiać trawy ozdobne

Dla rozplenic najlepsze są stanowiska nasłonecznione. Szczególnie dużo słońca potrzebują rozplenica japońska, rozplenica perłowa oraz rozplenica purpurowa (ta ostatnia wręcz preferuje skwar). Lekki półcień tolerują rozplenica kosmata, rozplenica obca oraz rozplenica Thunberga.

Poszczególne gatunki nie mają takich samych wymagań co do gleby. Nawet na suchym piasku urosną rozplenica perłowa i rozplenica purpurowa. Gleby żyznej lub przeciętnej grodowej, lekko wilgotnej, potrzebują rozplenica japońska i rozplenica Thunberga. Wszystkie preferują odczyn gleby zbliżony do obojętnego (pH około 7). Lubią również dodatek próchnicy. Jej bogatym źródłem jest np. granulowany Nawóz Bezpieczny Trawnik (na bazie przekompostowanej masy owocowo-warzywnej), którym warto zaprawiać dołki przed sadzeniem rozplenic.

Przeczytaj także: Jak zaprojektować własny ogród

To trawy ozdobne rosnące intensywnie, które do wykształcenia dużej masy liści i kwiatostanów potrzebują niemało składników pokarmowych znajdujących się w glebie. Zasila się je raz w miesiącu, od kwietnia do lipca, a jeśli rozplenice są uprawiane jak rośliny jednoroczne – do jesieni. Częściej – co tydzień – należy nawozić rozplenice doniczkowe.

Wiosną warto przynajmniej raz podsypać rozplenice Nawozem Bezpieczny Trawnik (to granulowany kompost). Polecane są też płynny Nawóz do traw ozdobnych Zdrowe Źdźbła oraz granulowany Nawóz do traw ozdobnych. W ich składzie, oprócz azotu, potasu i fosforu, znajdują się również mikroelementy jak bor i żelazo, niezbędne do bujnego wzrostu traw. W ekologicznych uprawach sprawdza się też Biohumus Max Uniwersalny.

Rozplenice wieloletnie pozytywnie reagują na nawożenie jesienne. Wykonuje się je na przełomie lata oraz jesieni. W tym okresie odpowiedni jest Nawóz jesienny do trawników Przygotowanie do zimy. Nie ma w nim azotu, dzięki czemu trawy nie są stymulowane do dalszego wzrostu przed zimą. Zawiera dużo m.in. potasu i fosforu. Dzięki temu lepiej zimują.

Przeczytaj także: Nawozy dedykowane – 7 zalet

Rozplenice najłatwiej rozmnożyć wiosną przez podział rozrośniętych kęp. Szpadlem przecina się kępę, wykopuje jej część i sadzi w nowym miejscu. Jednak nie wszystkie rozplenice dobrze zimują w gruncie, zwłaszcza w chłodniejszych regionach. W efekcie wiosną nie ma roślin matecznych do pozyskania sadzonek. W ten sposób nie można też rozmnożyć rozplenicy perłowej, gdyż to roślina jednoroczna (kończy wegetację jesienią). Wtedy sprawdza się siew nasion (w sklepach ogrodniczych można kupić różne gatunki rozplenic).

Nasiona rozplenicy najlepiej siać pojedynczo lub gniazdowo (po kilka sztuk) w marcu i kwietniu w doniczkach. Pojemniki napełnia się np. Gotowym podłożem do siewu i pikowania wymieszanym z Perlitem. Nasiona, aby wzeszły, muszą mieć ciepło, dlatego doniczki należy ustawić w ogrzewanym pomieszczeniu. Konieczne jest także nasłonecznione stanowisko. W miejscach stałych młode rośliny sadzi się z bryłą ziemi na przełomie maja i czerwca. Rosną szybko, zwłaszcza jeśli pogoda jest ciepła oraz słoneczna.

Przeczytaj także: Jak dobierać rośliny do ogrodu

Mrozoodporność poszczególnych gatunków rozplenic nie jest taka sama. Dość dobrze zimują rozplenica japońska oraz rozplenica Thunbergera. Często przemarzają rozplenica kosmata, rozplenica obca i rozplenica purpurowa, dlatego uprawiane są czasem jak rośliny jednoroczne, mimo iż to byliny. Przed zimą zawsze zamiera rozplenica perłowa, ponieważ jest rośliną jednoroczną.

Części nadziemne rozplenic, które są bylinami, zamierają przed zimą. Suche liście chronią części podziemne przed mrozem. Najlepiej związać je w chochoły, co zapobiega zbieraniu się wody wewnątrz kęp (w ten sposób zapobiega się ich gniciu). Powierzchnię ziemi warto wyściółkować, np. odkwaszoną korą. Rozplenice doniczkowe trzeba przenieść do nieogrzewanego pomieszczenia z oknem, np. garażu. Na zewnątrz wystawia się je w marcu.

https://www.target.com.pl/produkty/ziemia-do-trawnikow

Przeczytaj także: Rośliny do małego ogrodu

Kwiatostany rozplenicy przeznaczone do kompozycji florystycznych, np. na suche bukiety, najlepiej ścinać na początku lata, czyli w pierwszym okresie kwitnienia. Wtedy po wysuszeniu zachowują ładny wygląd przez wiele miesięcy. Jeśli mają być dekoracją tylko przez kilka tygodni, ścinać je można aż do mrozów.

Liście rozplenic zamierają na zimę. Jednak podczas jesiennych porządków nie należy ich przycinać. Lepszym terminem jest wiosna! Zaschnięte liście okrywają bowiem część podziemną rozplenic, chroniąc ją przez przemarzaniem. Liście wartozwiązywać w chochoły lub zaplatać w warkocze - to oryginalna dekoracja ogrodu. Poza tym w ten sposób zapobiega się zaleganiu wody wewnątrz kęp, co może powodować gnicie części podziemnej.

Suche liście rozplenic, ścięte wiosną, nadają się do kompostowania. Ich rozkład przyśpiesza preparat Active Komposter. Otrzymuje się kompost przydatny do nawożenia roślin w ogrodzie.

Przeczytaj także: Czym jest ogród sensoryczny

Rozplenice to dość łatwe w uprawie trawy ozdobne. Największy problem to ich mrozoodporność, która u niektórych gatunków nie zawsze wystarcza, by przetrwać polską zimę. Z tego powodu ich wieloletnia uprawa udaje się zwłaszcza w cieplejszych regionach.

Te piękne trawy ozdobne rzadko chorują. Najczęściej powodem jest nadmiar wilgoci, np. długotrwałe deszcze albo woda zbierająca się zimą wewnątrz kęp. Czasem powodem zamierania rozplenic jest pleśń śniegowa. Ta choroba grzybowa występuje, jeśli zimą trawy przykrywa ubity śnieg, np. odrzucony z chodników. Jeśli na liściach rozplenic pojawią się plamy czy pleśń, zastosować można preparaty Biosept Active Spray lub Biosept Active (oba mają receptury na bazie grejpfruta). Stosować je można profilaktycznie i po wystąpieniu pierwszych objawów.

Rozplenice sporadycznie są też atakowane przez szkodniki. Ich korzenie czasem mogą być zjadane przez pędraki (larwy chrząszczy). Aby się ich pozbyć, powierzchnię gleby można opryskiwać – przez cały sezon - preparatem Wrotycz Ekstrakt (na bazie wrotyczu). Inny skuteczny środek na pędraki to Larva Stoper Vegano. To produkt w formie koncentratu zawierający żywe, niepatogeniczne nicienie Heterorhabditis bacteriophora, które pasożytują szkodniki glebowe. Na pędraki warto go zastosować w drugiej połowie lipca – wtedy nicienie niszczą je najskuteczniej.

Przeczytaj także: Jak skutecznie zwalczać pędraki i opuchlaki