Kocanki włoskie pachnące curry - uprawa i właściwości

Kocanki włoskie (Helichrysum italicum) to wieloletnia, zimozielona krzewinka znana też pod nazwą kocanka włoska (nieprawidłową). W naturalnych warunkach rosną w rejonie Morza Śródziemnego, m.in. we Włoszech (stąd nazwa kocanki włoskie), na suchych i kamienistych terenach. To roślina ozdobna i zioło. Ma charakterystyczny, mocny zapach przypominający popularne przyprawy curry oraz Maggi. Dlatego jej popularne nazwy to m.in. drzewko curry, krzew curry, magi, roślina magi. Zapach kocanek włoskich jest tak silny, zwłaszcza w słoneczne dni, że wyczuwa się go wiele metrów dalej. Tę ciekawą roślinę uprawiać można zarówno w ogrodzie, jak i na balkonie lub tarasie.

Z wyglądu kocanki włoskie są dość niepozorne. Ich liście są drobne, wąskie i miękkie w dotyku, podobne do lawendy i rozmarynu. Latem są srebrzystozielone, a w pozostałe pory roku - srebrzyste. Młode egzemplarze wykorzystuje się do dywanowych kompozycji oraz jako tło dla roślin o barwnych kwiatach i wzorzystych liściach. Starsze kocanki włoskie są doskonałe na małe topiary (rzeźby) w kształcie kul. Takie przycinane rośliny szczególnie mocno pachną curry! Kocanki włoskie – po wielu latach - dorastają do 70 cm wysokości. Choć to roślina wieloletnia, często uprawia się ją tylko jeden sezon. Egzemplarze co najmniej 2-letnie zakwitają na początku lata. Kwiaty są niewielkie, żółte.

Kocanki włoskie cenione są jako zioło, m.in. na kaszel, drobne rany, blizny, siniaki, zły nastrój, bóle stawów, mięśni i głowy. Najczęściej stosuje się je w postaci olejku do aromaterapii (dostępny jest w aptekach i drogeriach) oraz ściętych pędów, dodawanych np. do kąpieli, okładów, potpourri. Listki tej rośliny – świeże lub suszone – to także przyprawa, zwłaszcza w kuchni śródziemnomorskiej. Dodaje się je m.in. do dań rybnych i mięsnych.

Ze względu ma charakterystyczny, mocny zapach przypominający przyprawę curry, a także przyjemną w dotyku fakturę liści, kocanki włoskie wykorzystywane są w suchych bukietach. Często sadzone są także w ogrodach sensorycznych, które doświadcza się m.in. przy pomocy zmysłów węchu oraz dotyku.

Przeczytaj także: Czym jest ogród sensoryczny

Siew nasion oraz ukorzenianie sadzonek – to dwa sposoby rozmnażania kocanek włoskich. Nasiona wysiewa się w kwietniu do skrzynki wypełnionej lekką, przepuszczalną ziemią ogrodniczą, np. Gotowym podłożem do siewu i pikowania z dodatkiem Perlitu. Nie należy ich przykrywać podłożem, lecz przyklepać dłonią, gdyż aby wykiełkować, potrzebują światła. Następnie skrzynkę ustawia się w ciepłym pomieszczeniu, koniecznie w nasłonecznionym miejscu. Pierwsze listki pojawiają się po około 2 tygodniach. Pielęgnacja polega na zraszaniu; można też wschodzące kocanki zasilić 2-3 razy – odpowiedni jest np. Biohumus Max Zioła.

Gdy siewki mają po 2-3 liście właściwe, pikuje się je do osobnych doniczek, wypełnionych np. Gotowym podłożem do ziół i warzyw Natural+ z dodatkiem Perlitu. W miejscach docelowych sadzi się je latem (z dobrze wykształconą bryłą korzeniową).

Sadzonki kocanek włoskich ukorzenia się w osobnych doniczkach, w lutym i pierwszej połowie marca (podobnie jak pelargonie). Powinny mieć po około 5 cm długości. Najlepiej nie odcinać ich od roślin macierzystych, lecz urywać z tzw. piętką, gdyż wtedy lepiej się ukorzeniają. Lepsze korzenienie zapewnia również preparat Korzonek PZ do sadzonek półzdrewniałych – zanurza się w nim koniec pędu i sadzi, np. w podłożu Domowa Plantacja pomidory i zioła z dodatkiem Perlitu. Sadzonki umieszcza się w ciepłym pomieszczeniu, w nasłonecznionym miejscu. Korzonki pojawiają się mniej więcej po miesiącu. W miejscach docelowych ukorzenione kocanki włoskie należy posadzić, gdy wykształcą się mocne bryły korzeniowe.

Przeczytaj także: Co siejemy w kwietniu? Wysiew warzyw i kwiatów w kwietniu

Kocanki włoskie dobrze rosną tylko w nasłonecznionych miejscach. Sadząc je trzeba pamiętać, że ich naturalnym środowiskiem są słoneczne rejony Morza Śródziemnego. W półcieniu są mało gęste i chorują, a w cieniu giną. Młode egzemplarze nadają na kobierce kwiatowe, a starsze na strzyżone solitery i obwódki. Kocanki włoskie często uprawiane są w donicach, które ustawia się obok ławek ogrodowych, na tarasach i balkonach oraz w innych strefach wypoczynkowych, aby w pełni korzystać z terapeutycznych właściwości ich zapachu.

Wymagania kocanek włoskich co do ziemi są niewielkie. Wystarcza im podłoże przeciętnie żyzne, ale musi być ono przepuszczalne. Dlatego jeśli uprawiane są w donicach, korzystnie dodać do podłoża Perlit. To naturalny materiał pochodzenia wulkanicznego w postaci drobnych kuleczek, który m.in. spulchnia i napowietrza ziemię.

Optymalny jest lekko kwaśny odczyn (pH 6,2-6,5), czyli często występujący w ogrodach. Łatwo i szybko można go sprawdzić przy pomocy Zestawu do badania odczynu pH gleby. Kocanki włoskie uprawiane w donicach przesadza się wiosną co 1-3 lata (starsze rzadziej). Egzemplarzom rosnącym w gruncie nie trzeba zmieniać lokalizacji.

Przeczytaj także: Ogród ziołowy - jakie zioła warto sadzić w ogrodzie, dobre sąsiedztwo dla ziół

Od maja do sierpnia można ciąć kocanki włoskie. Z młodych roślin, które nie są jeszcze rozrośnięte, odcina się – nożyczkami ogrodniczymi -  tylko pojedyncze pędy, np. na przyprawę czy aby dodać je do kąpieli. Od 2-3 roku kocanki można zacząć przycinać w kule. Technika strzyżenia jest podobna jak w przypadku bukszpanów; podczas tej pracy sprawdzają się nożyce dwuręczne. Ścięte gałązki można ususzyć, by mieć zapas tego zioła do wykorzystania w kuchni, aromaterapii czy do okładów i kąpieli.

Pędy i kwiaty kocanek włoskich nadają się na suszone bukiety, potpourri oraz inne kompozycje florystyczne. Intensywny kolor oraz zapach zachowują najlepiej, jeśli ścinane są w czerwcu i lipcu.

Przeczytaj także: Jakie narzędzia niezbędne są w ogrodzie

W naturalnych warunkach kocanki włoskie rosną na suchych, kamienistych terenach wokół Morza Śródziemnego, na których rzadko pada deszcz. Dodatkowo są to rejony z dużą liczbą słonecznych, często ekstremalnie upalnych dni. Dlatego natura przystosowała te rośliny do suszy – na ich liściach jest kutner, który chroni je przed utratą wilgoci. Nadmiar wody szkodzi tym roślinom!

Kocanki włoskie uprawiane w gruncie podlewa się praktycznie tylko latem, podczas suszy. Wiosną i jesienią gleba jest zwykle dla nich wystarczająco wilgotna. Tuż przed zimą, zanim gleba zamarznie, a także zimą w czasie odwilży, korzystnie jest jednak podlać kocanki włoskie. To bowiem rośliny zimozielone – woda transpiruje z ich liści także zimą, ale jeśli gleba zamarznie, korzenie nie mogą jej pobierać. W efekcie mogą zasychać. Podlanie przed zimą, a także ściółkowanie, np. korą, ułatwia kocankom zimowanie.

Jeśli kocanki włoskie uprawiane są w donicy, trzeba je podlewać systematycznie, ale mało, zwłaszcza podczas pochmurnej pogody oraz zimą. Przelaniu roślin zapobiega drenaż, np. z Keramzytu, ułożony na dnie doniczki oraz przepuszczalne podłoże.

Przeczytaj także: Jak ograniczyć podlewanie – 10 pomysłów

Od kwietnia do lipca – co dwa tygodnie - kocanki włoskie należy zasilać. Dłużej, aż do końca lata, nawozić można kocanki uprawiane jak rośliny jednoroczne. Najlepiej stosować nawozy naturalne, przeznaczone do ziół. Przykładem takiego nawozu jest Biohumus Max do ziół, który dodaje się do wody w konewce i podlewa rośliny. To preparat na bazie biohumusu dżdżownic, którym nie można przenawozić; stosuje się go w różnych stężeniach w zależności od kondycji ziół.

Do zasilania kocanek włoskich doniczkowych polecane są również preparaty o długim działaniu w ampułkach, na bazie naturalnych składników, jak Vege Energy do ziół i warzyw. Dzięki nim nie trzeba pamiętać o systematycznym nawożeniu. Ampułkę wbija się w podłoże w doniczce. Następnie preparat stopniowo przenika do ziemi i pobierany jest przez roślinę. Działa do 4 tygodni.

Przeczytaj także: Czym nawozić zioła w doniczkach - poradnik

Kocanki włoskie wytrzymują mróz do około -15⁰C. Dlatego w gruncie dobrze zimują w cieplejszych regionach. Potrafią jednak przetrwać większy mróz, jeżeli zadba się o ich ochronę. Kocanki włoskie są zimozielone – jeśli gleba zamarznie, nie mogą pobierać z niej wody, co skutkuje zasychaniem liści i pędów. Aby tego uniknąć, rośliny w gruncie warto podlać przed zimą oraz wyściółkować glebę, np. korą. Część nadziemną należy okryć białą agrowłókniną, by ograniczyć transpirację wody poprzez liście (zdejmuje się ją na przedwiośniu). Ponadto kocanki włoskie zimują lepiej, jeżeli są sadzone w gruncie do połowy lata. Dzięki temu mają wystarczająco dużo czasu, by dobrze się ukorzenić.

Doniczkowe kocanki włoskie należy przenieść na zimę do chłodnego pomieszczenia z oknem, np. garażu lub piwnicy. Zimą podlewa się je bardzo mało, a na zewnątrz wynosi wczesną wiosną.

Przeczytaj także: Co zrobić, aby ziemia trzymała wilgoć – 6 sposobów oraz Zimowanie na balkonie – jak okryć rośliny

Kocankom włoskim szkodzi brak słońca oraz nadmiar wilgoci w podłożu – jeśli się o tym nie pamięta, porażają je chorobotwórcze grzyby. Objawy to m.in. plamy na liściach oraz gnicie korzeni. Zapobiegawczo, aby chronić rośliny przed patogenami, a także interwencyjnie, w momencie zauważenia objawów choroby, stosować można preparat Biosept Active Spray (na bazie ekstraktu z grejpfruta). Środek jest gotowy do użycia; opryskuje się nim liście, pędy oraz wierzchnią warstwę podłoża. Preparat jest bezpieczny dla ludzi, zwierząt i owadów zapylających. Nie ma potrzeby zwalczania szkodników w amatorskiej uprawie kocanek włoskich.

Przeczytaj także: Mieszana uprawa ziół i innych roślin