Dlaczego siewki więdną

Zdarza się, że posiane nasiona warzyw, ziół czy roślin ozdobnych i owocowych wschodzą, ale siewki więdną. Czasem nawet już po kilku dniach! Przyczyny mogą być różne. Często powodem jest niewłaściwa pielęgnacja, zwłaszcza podlewanie (zbyt rzadkie lub za częste). Bywa też, że siewki więdną z powodu patogenów znajdujących się w podłożu, np. chorobotwórczych grzybów i szkodników. Znając przyczyny zamierania siewek można zapobiegać temu zjawisku.

Przeczytaj także: Czy warto uprawiać rośliny z rozsady

Wszystkie rośliny, nawet bardzo odporne na przesuszenie, jak kaktusy czy sukulenty, potrzebują wody. Jest ona im niezbędna, podobnie jak światło i dwutlenek węgla, do fotosyntezy (samoodżywiania), która zachodzi w ich zielonych częściach (zawierających chlorofil, czyli zielony barwnik). Jeśli siewkom brakuje wody, ich tkanki tracą turgor (jędrność). W efekcie listki oraz łodyżki przestają być sztywne. To zjawisko określa się jako więdnięcie. Jeśli przesuszenie było krótkie, zwiędnięte siewki – po podlaniu – odzyskują turgor i poprzedni wygląd. Jeżeli przesuszenie było dłuższe, mogą po nim pozostać zaschnięte brzegi listków lub nawet całe blaszki liściowe. Czasem mocno zwiędniętych siewek nie da się odratować.

Z powodu braku wody mogą więdnąć zarówno siewki w skrzynkach, jak i w gruncie. Dlatego trzeba pamiętać o systematycznym podlewaniu, ale nie może być ono zbyt obfite.

Przeczytaj także: Jak ograniczyć podlewanie ogrodu – 10 pomysłów

Z powodu nadmiernego podlewania siewki też mogą więdnąć. Jeśli podłoże jest zbyt mokre, korzenie i podstawy łodyg większości roślin gniją (wyjątkiem są rośliny przystosowane do egzystencji w wodzie, np. rukiew wodna). Siewki pozbawione korzeni nie mogą przyswajać wody, mimo mokrego podłoża. W efekcie tracą turgor i więdną. Dodatkowo korzenie przelanych siewek często porażane są przez chorobotwórcze grzyby.

Aby uniknąć przelania siewek, warto stosować Perlit. To naturalny materiał wulkaniczny w postaci drobnych granulek, który napowietrza i spulchnia podłoże, a jednocześnie utrzymuje wilgoć bez ryzyka przelania. Dodawać go można do podłoży do wysiewu nasion.

Przeczytaj także: Przelane pomidory – objawy, zapobieganie, jak uratować

Nasiona warzyw, ziół, kwiatów najczęściej sieje się wiosną. Posiane w gruncie, zwykle mają wystarczające nasłonecznienie, ale w skrzynkach, ustawionych na parapetach w mieszkaniu, nie zawsze. Na jego brak najbardziej są wrażliwe rośliny wysiewane wcześnie, czyli w drugiej połowie zimy oraz na przedwiośniu, jak arbuz, melon, por. O tej porze roku dni są krótkie i często mało słoneczne. Jeśli siewkom brakuje światła, rosną słabo i mogą być porażane przez choroby odglebowe, co prowadzi do ich więdnięcia. Aby temu zapobiegać, skrzynki z posianymi nasionami trzeba ustawiać w jak najbardziej nasłonecznionych miejscach, najlepiej od południa. Rozsadę można też doświetlać, używając np. lamp do roślin.

Przeczytaj także: Co siejemy w styczniu? Wysiew warzyw i kwiatów w styczniu oraz Co siejemy w lutym? Wysiew warzyw i kwiatów w lutym

Zarówno w podłożach, jak i na nasionach mogą znajdować się przetrwalniki grzybów, które powodują zamieranie korzeni oraz zgorzele szyjek korzeniowych. Uaktywnia je m.in. nadmierne podlewanie i niedobór światła. Zdarza się też, że patogeny przenoszą szkodniki, np. ziemiórki.

Z powodu chorób grzybowych siewki mogą nagle więdnąć mimo podlewania (pojedyncze sztuki albo więcej), a następnie – często już po 1-2 dniach – przewracają się i zamierają. Taki przebieg ma np. fuzarioza. Jej występowaniu sprzyja, oprócz słabego światła i nadmiernej wilgotności podłoża, także temperatura od 10 do 18 stopni Celsjusza.

Często występuje również zgorzel siewek, potocznie nazywana czarną nóżką. Zwykle ta choroba niszczy młode rośliny w fazie liścieni, ale może też uszkadzać siewki pod ziemią, czyli zanim pojawiają się pierwsze zielone listki. W przypadku zgorzeli siewki szarzeją, więdną, przewracają się i zamierają. Zgorzeli sprzyjają podłoże nadmiernie i mało przepuszczalne, brak światła, duże zagęszczenie roślin, chłód. Inna popularna choroba odglebowa to fytoftoroza. Wywołujące ją grzyby niszczą siewki zarówno po wzejściu, jak i zanim pojawią się pierwsze listki. Rośliny nagle więdną, a następnie zamierają.

Chorobom odglebowym można zapobiegać. W uprawie amatorskiej nie trzeba sterylizować podłoża, np. w piekarniku. Przede wszystkim nie należy podlewać siewek zbyt obficie oraz trzeba zapewnić im odpowiednie oświetlenie. Bardzo ważna jest też jakość nasion. Nie można ich pobierać z roślin z oznakami chorób, np. z ogórków i pomidorów z plamami. Nie mniej istotna jest jakość podłoża. W ziemi mogą się bowiem znajdować chorobotwórcze grzyby, np. z rodzajów Fusarium i Pythium. W sprzyjających warunkach rozwijają się one bardzo szybko.

Po zauważeniu pierwszych objawów należy ograniczyć podlewanie. Następnie podłoże podlewa się lub opryskuje  preparatem zwalczającym grzyby. Polecany jest np. mikrobiologiczny środek Polyversum WP. W jego składzie jest niewywołujący chorób grzyb, który zasiedla strefę korzeniową roślin i pasożytuje grzyby chorobotwórcze.

W zapobieganiu i zwalczaniu chorób grzybowych, w tym fytoftorozy oraz zgorzeli zgnilakowej, stosować też można - w formie oprysku lub podlewania - Proplant 722SL. Preparat działa układowo - wnika wewnątrz roślin i chroni je od środka. Szerokie spektrum działania mają Biosept Active Spray i Biosept Active (na bazie ekstraktu z grejpfruta). Stosować je można zapobiegawczo, opryskując lub podlewając podłoże, oraz interwencyjnie, po zauważeniu objawów.

Przeczytaj także: Jak zwalczać choroby przy pomocy grejpfruta

Więdnięcie siewek często powodują także szkodniki glebowe, które zjadają ich korzenie. W uprawach gruntowych szczególnie duże szkody wyrządzają drutowce oraz pędraki. Ich przysmaki to buraki, kapusta, marchew, sałata. Objawy żerowania są charakterystyczne – zwykle sadzonki więdną w ciągu kilku dni pojedynczo lub w grupach po kilka. Jeśli wyciągnie się je z ziemi, praktycznie nie mają korzeni. Po rozgarnięciu ziemi można czasem dostrzec szkodniki.

Drutowce to larwy chrząszczy z rodziny sprężykowatych. Ich długość wynosi do 2,5 cm. Są w kolorach od kremowego do pomarańczowego i wyginają się jak sprężynki. Pędraki to także larwy różnych chrząszczy, ale większe. Najpopularniejsze są chrabąszcz majowy, chrabąszcz kasztanowiec, guniak czerwczyk, ogrodnica niszczylistka. Pędraki poznać można po trzech parach odnóży. Ich długość wynosi od 1 do 5 cm. Są w kolorze białym lub kremowym.

Zarówno drutowce, jak i pędraki można zbierać ręcznie podczas przekopywania gleby oraz wyłapywać przy pomocy przynęt z pokrojonych buraków lub ziemniaków (zakopuje się na głębokości 10-15 cm, a następnie co kilka dni odkopuje, by je zniszczyć razem z żerującymi w nich drutowcami). Glebę można też opryskiwać lub podlewać preparatem Wrotycz Ekstrakt.

Na pędraki warto też zastosować preparat mikrobiologiczny Larva Stoper (zawiera pożyteczne nicienie, które pasożytują pędraki). Wystarcza jedna aplikacja w roku - w drugiej połowie lipca.

Rozsadę przygotowywaną w pomieszczeniach oraz siewki pod osłonami niszczą ziemiórki. Osobniki dorosłe przypominają czarne muszki (mogą przenosić patogeny, np. fuzariozy). Larwy zaś zjadają korzenie. Jeśli larw jest niewiele, osłabione siewki rosną słabo. Gdy szkodników jest dużo, więdną i zamierają. Dorosłe postacie ziemiórek, a także innych latających szkodników, np. mączlików i mszyc, odławiać można przy pomocy tablic lepowych. Do ogrodu i pod osłony przeznaczone są duże Żółte tablice lepowe w kształcie prostokątów, a do ochrony roślin w mieszkaniach i na balkonach – małe Żółte tablice lepowe do doniczek.

Do zwalczania zarówno postaci dorosłych ziemiórek, jak i larw, zastosować można preparat NeemAzal - T/S na bazie naturalnego ekstraktu z nasion drzewa neem (miodli indyjskiej). Stosuje się go w postaci oprysku i podlewania (larwy ziemiórek żerują w podłożu). Środek jest skuteczny także do zwalczania innych szkodników, jak mączliki, mszyce, a nawet stonka ziemniaczana.

Przeczytaj także: Żółte tablice lepowe – jak używać w domu i ogrodzie