Przydomowa oczyszczalnia ścieków – dlaczego warto mieć

Mała przydomowa oczyszczalnia ścieków to system urządzeń służących do neutralizacji ścieków, jakie powstają w domu jednorodzinnym (niektóre instalacje mogą odbierać ścieki także z większej liczby budynków). Własna oczyszczalnia uniezależnia, tak jak szambo, od publicznej sieci kanalizacyjnej. Jednocześnie daje komfort bardzo podobny, jakby dom do kanalizacji został podłączony. Jest droższa niż szambo lecz zdecydowanie tańsza w eksploatacji. Nigdy się też nie przepełnia, np. gdy w domu przebywa wielu gości.

W Polsce użytkowane są różne typy przydomowych oczyszczalni ścieków. Popularne są zwłaszcza modele z drenażem (rury drenażowe mają długości od 48 m). Inne dostępne to np. oczyszczalnia hydrobotaniczna (znana też jako roślinna lub trzcinowa), oczyszczalnia z filtrem piaskowym, oczyszczalnia z niskoobciążoną komorą osadu czynnego, oczyszczalnia z biomembraną. Rodzaj oczyszczalni dopasowuje się m.in. do wielkości działki, jej zabudowy, rodzaju gruntu, poziomu wód podziemnych. W jej doborze oraz prawidłowym usytuowaniu na działce pomagają specjaliści rekomendowani przez producentów oczyszczalni ścieków.

Wszystkie przydomowe oczyszczalnie ścieków kupuje się w kompletach, które wystarczy zainstalować na działce. Zwykle korzysta się z ekipy fachowców współpracującej z producentem. Montaż trwa najczęściej 1-2 dni. Koszt własnej oczyszczalni to co najmniej dwa razy tyle, co szamba (z montażem).

Dostępne są różne rodzaje przydomowych oczyszczalni ścieków, ale ich działanie jest podobne. Ścieki są w nich oczyszczane w dwóch etapach: najpierw mechanicznie i beztlenowo (przy pomocy bakterii beztlenowych), a następnie z udziałem tlenu (przy pomocy bakterii tlenowych). Na zakończenie oczyszczona woda, która  była w ściekach, jest odprowadzana do gruntu (w niektórych modelach jest możliwość recyklingu wody). Szacuje się, że po pierwszym etapie oczyszczania uzyskuje się około 60-procentową redukcję zanieczyszczeń, zaś po drugim etapie – około 90-procentową. W niektórych modelach dodatkowo można zainstalować m.in. filtry tłuszczu (mogą się przydać, np. jeśli w domu jest prowadzana mała gastronomia).

Tylko na pozór działanie przydomowej oczyszczalni jest skomplikowane. W rzeczywistości proces oczyszczania ścieków odbywa się bezobsługowo.

Przykładowo, w popularnej w Polsce przydomowej oczyszczalni drenażowej ścieki są odprowadzane najpierw do osadnika wykonanego z tworzywa. Zwykle ma on pojemność około 2,5 m³ (dla 4-sobowej rodziny) - to w nim gromadzi się biomasa. Następnie podczyszczone ścieki przepływają grawitacyjnie do studzienki rozdzielającej, a z niej – do rur drenażowych. Na końcu każdej rury drenażowej znajduje się wywiewka. Taka oczyszczalnia nie potrzebuje podłączenia do energii elektrycznej ani żadnych pomp tłoczących ścieki itp.

Obsługa przydomowej oczyszczalni ścieków jest tak prosta, że… można o niej zapomnieć. Komfort jej użytkowania jest porównywalny z siecią kanalizacyjną. Nie trzeba zaglądać do niej, jak w przypadku szamba, by sprawdzać poziom ścieków. Co kilka tygodni wystarczy do oczyszczalni zaaplikować preparat mikrobiologiczny. Nie ma jednak potrzeby otwierania włazu! Preparat mikrobiologiczny wrzuca się po prostu do sedesu. Tego typu biopreparaty można kupić bez problemu w sklepach, np. ogrodniczych, budowlanych, z chemią gospodarczą, hipermarketach. Najpopularniejsze są w postaci proszku (w 100 g jest 10 miliardów pożytecznych bakterii), np. Preparat do szamb, oczyszczalni w kartoniku oraz Preparat do szamb, oczyszczalni w saszetce, a także w tabletkach (w każdej znajduje się ponad miliard pożytecznych bakterii), np. Tabletki biologiczne do szamb, oczyszczalni.

Biopreparaty oczyszczają ścieki, udrożniają instalację, usuwają nieprzyjemne zapachy. Zawierają odżywki startowe oraz specjalne kompozycje niepatogennych mikroorganizmów, które rozkładają ścieki oraz neutralizują szkodliwe substancje, jak amoniak, siarkowodór, azotyny, indol, skatol, merkaptany, związki fosforu, jedno- i wielowęglowe związki organiczne.

Aby pomóc mikroorganizmom w neutralizacji ścieków, warto unikać stosowania w gospodarstwie domowym silnie działających środków czystości, np. z chlorem (często zawierają go płyny i żele do WC) oraz wodorotlenkiem sodu (jest w składzie wielu udrożniaczy do odpływów i rur kanalizacyjnych). Zamiast nich lepiej wybierać preparaty oznaczone jako ekologiczne. Do prania, zmywania oraz kąpieli i mycia rąk można stosować standardowe detergenty i kosmetyki. Jednak – w miarę możliwości – warto wybierać takie, które nie zawierają fosforanów (np. do mycia naczyń i prania) oraz nie mają właściwości antybakteryjnych (np. mydła). Pożyteczne mikroorganizmy, znajdujące się w oczyszczalni, mają wtedy mniej pracy i mogą jeszcze skuteczniej czyścić ścieki.

Zużycie biopreparatów zależy głównie od wielkości przydomowej oczyszczalni. Rocznie to przeciętnie 1 kg biopreparatu w proszku (dla rodziny 4-osobowej, która od czasu do czasu przyjmuje gości). Najczęściej biopreparaty aplikuje się raz w miesiącu. Dawki warto zwiększyć, jeżeli w ściekach pojawiają się substancje niekorzystne dla mikroflory w oczyszczalni, np. gdy ktoś z domowników przechodzi kurację antybiotykową.

Własna oczyszczalnia ścieków jest zdecydowanie tańsza w eksploatacji niż szambo. Nieczystości wywozi się bowiem raz na 1-2 lata, a nie – co kilka tygodni czy nawet dni. W przypadku oczyszczalni nigdy też nie ma ryzyka, że główny zbiornik się przepełni, np. w weekend lub w czasie wizyty gości. Rocznie – w porównaniu do eksploatacji szamba – oszczędza się tysiące złotych. Stałym wydatkiem – w przypadku oczyszczalni – są biopreparaty. Rocznie to zwykle kilkadziesiąt złotych.

Eksploatacja przydomowej oczyszczalni jest tańsza także w porównaniu do sieci kanalizacyjnej. Rachunki za ścieki są bowiem uzależnione od zużycia ilości wody. Za metr sześcienny ścieków trzeba zaś zapłacić więcej niż za metr sześcienny wody. Dlatego gdy korzysta się z własnej oczyszczalni, płaci się jedynie za wodę.

Za przydomową oczyszczalnię ścieków trzeba zapłacić co najmniej dwa razy więcej (w zależności od modelu) niż za szambo. Inwestycja zwraca się jednak bardzo szybko – po około 1-2 latach. Oszczędza się bowiem na wywozie nieczystości. Bezcenny jest także czas – nie trzeba ciągle sprawdzać poziomu ścieków w głównym zbiorniku i zamawiać przyjazdu wozów asenizacyjnych. To oznacza także np. więcej bezstresowych weekendów dla siebie oraz rodziny.

Dodatkową zaletą przydomowej oczyszczalni jest fakt, że nigdy się nie przepełnia, tak jak to się zdarza w przypadku szamba. Nawet najmniejsza oczyszczalnia bardzo dobrze znosi jednorazowe większe ilości ścieków, np. w trakcie wizyty licznej rodziny z okazji świąt. Warto jednak wtedy wrzucić do oczyszczalni dodatkową dawkę biopreparatu.

Nieprzypadkowo przydomowe oczyszczalnie określane są także jako ekologiczne. Odprowadzają oczyszczoną wodę lokalnie, gdzie bardzo często jest jej za mało, a nie do rzek, skąd trafia do mórz i oceanów. Neutralizacja szkodliwych substancji także następuje lokalnie. Poza tym wykorzystywane są naturalne procesy rozkładu ścieków przy udziale niepatogenicznych mikroorganizmów. W oczyszczalniach przydomowych do czyszczenia ścieków nie używa się chemicznych substancji.

Większość elementów przydomowych oczyszczalni jest ukryta pod ziemią. Na zewnątrz widać z reguły tylko właz osadnika oraz wywiewki. Teren nad instalacją wykorzystuje się jako ogród, łąkę, pastwisko, trawnik czy - w przypadku modeli hydrobotanicznych (roślinnych, trzcinowych) - nawet jako staw porośnięty roślinami wodnymi. Dzięki temu do atmosfery dodatkowo trafia tlen, który powstaje w procesie fotosyntezy. Rośliny wiążą także w swoich tkankach dwutlenek węgla, przyczyniając się w mikroskali do zahamowania ocieplania klimatu.

Przeczytaj także: Jak stworzyć ogród w zgodzie z naturą?