Guano - właściwości i zastosowanie w ogrodzie

Guano to odchody dzikich ptaków żywiących się rybami (jak głuptaki, kormorany, pelikany, pingwiny) oraz nietoperzy, które w miejscach ich kolonii zbierają się grubymi warstwami, nierzadko przez setki lat. W guano ptaków są też często skorupki jaj, resztki ryb, piór, kości, piasku, zaś nietoperzy – pancerzyków owadów i skał. Dawniej znane było także guano rybie. Wytwarzano je w przetwórniach z resztek ryb oraz wielorybów.

Guano ptaków morskich pozyskiwane jest w miejscach, gdzie zakładają one kolonie, nierzadko tysiącami, ale tak położonych, że nie zalewają je morskie fale. To zwykle wyspy, klify lub inne niedostępne miejsca w różnych częściach świata, zwłaszcza u wybrzeży Ameryki Południowej i Afryki. W miejscach kolonii ptaków ich odchody tworzą tak grube warstwy, że często praktycznie nic na nich nie rośnie. W przypadku nietoperzy guano pozyskuje się w jaskiniach, np. w Europie Południowej, które te zwierzęta często zamieszkują tysiącami i od setek lat.

Obecnie guano jest używane tylko jako naturalny nawóz. Dawniej stosowano je także do produkcji pocisków dla wojska.

Przeczytaj także: Nawozy sztuczne i naturalne – przykłady i zastosowanie

Skład guano jest różny w zależności od jego pochodzenia, wieku, a także rodzaju skał na których powstało. Nawet pobierany z tego samego złoża, lecz w innych miejscach, może się różnić. Każde jest bardzo zasobne, co wynika z wysokobiałkowej diety zwierząt, od których pochodzi. To przede wszystkim ryby i skorupiaki (w przypadku morskich ptaków) oraz owady (w przypadku nietoperzy). W guanie znajdują się też inne resztki organiczne pochodzące z piór czy skorupek jaj.

Z reguły guano zawiera najwięcej azotu – od 3 do 15%. Najbardziej zasobne złoża w ten składnik są w Ameryce Południowej oraz Afryce. Jednak w niektórych głównym składnikiem jest fosfor – nawet do 40%. Jedno z nich, już nieeksploatowane, znajduje się na niezamieszkałej Wyspie Howland. To obecnie rezerwat przyrody, w którym gnieżdżą się m.in. fregaty, głuptaki, rybitwy.

Najczęściej guano – dostępne w sklepach ogrodniczych - zawiera 7-11% azotu, 7-15% fosforu, 2-4% potasu, 10-13% wapnia, 10% wody. Są w nim także mikroskładniki, a wśród niż magnez, siarka, żelazo. Czasem w guanie znajdują się również odłamki skał, na których powstały złoża, oraz piasek nawiewany przez wiatr. Dlatego skład tego nawozu jest bogaty, ale niejednorodny. W nawozie ze starych złóż guana jest zwykle więcej fosforu i mniej azotu, zaś młodych - odwrotnie. Guano ma też zróżnicowany odczyn – od pH około 5 do 8 (bardziej kwaśny odczyn ma najczęściej nawóz nietoperzy, a zasadowy – ptaków).

W sklepach ogrodniczych dostępne są nawozy guano z recepturami standaryzowanymi, dostosowanymi do określonych grup roślin, np. pomidorów, trawników lub storczyków, albo uniwersalnymi. Wystarczy spojrzeć na etykiety, by dowiedzieć się, które składniki zawierają oraz w jakich proporcjach. Warto wiedzieć, że guano można kupić jako nawóz płynny, granulowany lub w pałeczkach. Wersje płynne oraz w pałeczkach stosuje się najczęściej do roślin balkonowych i pokojowych, w tym storczyków. Wersje granulowane polecane są głównie do zasilania roślin rosnących w gruncie. Podobne są z wyglądu do innych granulowanych nawozów naturalnych, jak Obornik bydlęcy granulowany. W procesie przetwarzania guano jest pozbawiane patogenów oraz nasion.

Przeczytaj także: Obornik granulowany – jak stosować jesienią

Guano to nawóz naturalny, który ma szerokie zastosowanie w ogrodzie. Działa dość długo (zwykle do 3 miesięcy). Efekty szybko są widoczne w postaci dużych przyrostów, bujnego kwitnienia, lepszego owocowania. To nawóz poprawiający wigor roślin oraz korzystnie wpływający na intensywne wybarwienie liści i rozwój systemu korzeniowego. Jego stosowanie sprzyja rozwojowi pożytecznych mikroorganizmów w glebie, co przyczynia się do zwiększenia naturalnej odporności roślin na choroby i szkodniki. Rośliny korzystają też z potasu i fosforu, co poprawia ich gospodarkę wodną oraz zwiększa mrozoodporność.

Przeczytaj także: Nawozy organiczne do warzyw – granulowane czy w płynie

Nawóz guano nadaje się do zasilania większości warzyw. Polecany jest zwłaszcza do buraków, cukinii, dyni, kalarepy, kapusty, marchwi, miechunki, papryki, pomidorów, porów, ziemniaków. Najczęściej stosuje się go wiosną, przed siewem oraz sadzeniem, ale w przypadku niektórych warzyw, jak pomidory i papryka, potrzebne są też kolejne dawki podczas wzrostu roślin. Odmierzoną dawkę preparatu rozsypuje się na powierzchni gleby, a następnie płytko miesza z ziemią. Stosować też można nawozy w płynie.

Najlepiej wybierać nawozy dedykowane z guano, np. uniwersalne do warzyw, czy tylko do pomidorów i papryki. Unikać należy zasilania warzyw o krótkich okresach wegetacji, jak rzodkiewka i szpinak, gdyż te rośliny nadmiar azotu mogą odkładać w jadalnych częściach w postaci azotanów, które są szkodliwe.

W ekologicznym ogrodzie guano to także dobry wybór do nawożenia kwiatów jednorocznych, dwuletnich, bylin, krzewów oraz drzew ozdobnych. Zasilanie tym nawozem lubią np. bukszpany, funkie, migdałki, miliny, pelargonie, róże, wisterie. Zwracać trzeba uwagę na informacje na opakowaniach! Najlepiej używać oddzielnych, dedykowanych nawozów z guano, np. do roślin kwitnących, róż czy różaneczników, azalii, wrzosów. Rośliny mają bowiem różne wymagania, zarówno pod względem ilości składników pokarmowych, jak i odczynu nawozu. Guano stosować można do roślin ozdobnych zarówno przed siewem i sadzeniem, jak i w trakcie sezonu.

Prawidłowo nawożone krzewy i drzewa owocowe obficie plonują. Guano nadaje się do zasilania np. grusz, jabłoni, porzeczek, śliw, czereśni, winorośli. Nawozem można wzbogacić ziemię przed sadzeniem, a także stosować go w czasie wegetacji. Dawki podane są na opakowaniach i należy ich przestrzegać. Pierwsze nawożenie krzewów i drzew owocowych wykonuje się zwykle w marcu (jeśli ziemia odmarzła), a kolejne – w kwietniu i maju. Systematycznego zasilania szczególnie potrzebują drzewa owocowe zaszczepione na karłowych i półkarłowych podkładkach, gdyż ich system korzeniowy jest mniej rozwinięty. Nawóz aplikuje się w obrysach koron.

Brunatnienie igieł i łusek iglaków to częsty problem w uprawie tych roślin. Przeciwdziała temu guano, ale też mineralny Nawóz do iglaków przeciwko brązowieniu igieł. Jeśli guano do zasilania iglaków, to najlepiej w wersji dedykowanej do tych roślin, opracowanej specjalnie pod ich potrzeby.

Ważne składniki w nawozach do iglaków to fosfor, magnez oraz potas, które w guanie są naturalnego pochodzenia. Fosfor korzystnie wpływa na lepsze korzenienie i przyswajanie potasu. Duże braki fosforu mają zwłaszcza iglaki rosnące w ziemi ubitej, bez próchnicy, suchej. Potasu iglaki potrzebują m.in. do prawidłowej gospodarki wodnej roślin. Gdy go brakuje w glebie, np. tuje są bardziej narażone na wysychanie, zarówno latem, jak i zimą. Magnez ma wpływ na mocne wybarwienie igieł lub łusek.

Guano nadaje się też do zasilania trawników, podobnie jak inne nawozy naturalnego pochodzenia, np. Biohumus Max Uniwersalny (powstaje w wyniku przetrawienia substancji organicznej przez dżdżownice kalifornijskie), Nawóz Bezpieczny Trawnik (na bazie kompostu granulowanego) czy Obornik indyczy w płynie. Zasilana nim trawa rośnie gęsta, w ciemnozielonym kolorze, przypominając dywan. Jest też bardziej odporna na suszę i wymarzanie. Warto wiedzieć, że guano do nawożenia trawników stosowano już ponad 100 lat temu. Był to nawóz używany przez ogrodników zajmujących się murawami przy pałacach.

Dzięki dużej zawartości azotu, guano nadaje się do przyśpieszania kompostowania. Wzbogaca też kompost w inne składniki naturalnego pochodzenia oraz pozytywnie wpływa na rozwój pożytecznych mikroorganizmów biorących udział w rozkładaniu resztek organicznych. Pryzmę posypuje się nawozem, jeśli jest granulowany lub sypki, albo podlewa rozcieńczony wodą, jeżeli to wersja płynna. Guano można też stosować do kompostowania w workach, np. jesiennych liści. Tak uzyskana ziemia liściowa nadaje się np. do siewu, pikowania, przygotowania rozsady warzyw, kwiatów, ziół.