Pigwa pospolita

PIGWA ZWYCZAJNA (Cydonia oblonga) to niewielkie drzewko lub wysoki krzew dorastający 5-7 metrów wysokości, należący do rodziny różowatych (Rosaceae). Pochodzi z Azji Mniejszej, prawdopodobnie z Kaukazu. Do dzisiaj występuje w stanie dzikim w lasach północnego Iranu w pobliżu Morza Kaspijskiego oraz na południu Kaukazu. Liście pigwy są owalne, duże, do 10 cm długości, mięciutkie, jedwabiste, z wierzchu ciemnozielone i lśniące, pod spodem lekko omszone, szarawe. Pąki kwiatowe pigwy powstają na drobnych gałązkach ubiegłorocznych oraz na krótkopędach. Kwitnienie drzew rozpoczyna się około połowy maja, dlatego przymrozki wiosenne zwykle nie uszkadzają kwiatów. Są one okazałe, o średnicy około 5 cm, barwy białej lub lekko różowej, wspaniale pachnące. W czasie pełni kwitnienia zapach ten jest wyczuwalny nawet z odległości kilkunastu metrów. Kwiaty są chętnie odwiedzane przez owady zbierające pyłek i nektar, dlatego nie ma problemów z ich zapyleniem i zawiązaniem owoców. Owoce początkowo są zielone, mocno omszone, zaś po dojrzeniu prawie nagie, żółte, gładkie, piękne pachnące. Nawet gdy są dojrzałe, zachowują zielone działki przy kielichu. Większość uprawianych odmian rodzi owoce o masie około 200 g, lecz znane są odmiany o owocach dochodzących do 2 kg. W pełni dojrzałe drzewo daje przeciętnie 20-30kg owoców rocznie. Nasiona pigwy są trujące, dlatego lepiej ich nie spożywać. Miąższ owoców jest zawsze twardy, kamienisty oraz szybko ciemniejący po przekrojeniu. Owoce pigwy spożywane są w stanie przetworzonym, ponieważ nawet w pełni dojrzałe są bardzo cierpkie. Duża zawartość pektyn powoduje, że z owoców pigwy można robić doskonałe galaretki. Innymi smakowitymi przetworami są konfitury, dżemy i nalewki. Swego czasu zachwycano się kompotami gruszkowymi z dodatkiem pigwy, które miały niespotykany aromat. Przez długi czas uważano pigwę także za doskonały lek ziołowy. Była cenionym środkiem bakteriobójczym. Napar z pigwy stosowano w leczeniu infekcji gardła i zapaleniu śluzówki. Również syrop z owoców zalecano ma bóle gardła oraz biegunki. W medycynie chińskiej kora tej rośliny jest do tej pory wykorzystywana do dezynfekcji wrzodziejących i trudno gojących się ran. Z łupin nasion, poprzez moczenie, ewentualnie gotowanie ekstrahuje się wyciąg o galaretowatej konsystencji, który używany jest do smarowania gardła i oczu. Pigwę stosowano do produkcji kosmetyków. Jej bardzo aromatyczne owoce pozostawione w pomieszczeniu w krótkim okresie napełniają je niezwykłym zapachem, co także wykorzystywano. W przeszłości była bardzo popularnym odświeżaczem powietrza.

Stanowisko

Roślina ta najlepiej rozwija się w rejonach ciepłych, gdzie ryzyko przemarzania jest małe. Trzeba jej zapewnić ciepłe, osłonięte stanowisko. Uprawiana w dobrych warunkach wydaje zadowalający plon, rodząc owoce o wspaniałym smaku. Pigwa ma raczej duże wymagania co do gleby. Dobrze rośnie na glebach żyznych, ciepłych i dobrze zdrenowanych. Nie znosi stanowisk, na których w okresie wegetacji przez długi czas utrzymuje się woda. Reaguje wtedy znacznym osłabieniem wzrostu i zrzucaniem zawiązków. Podobne objawy występują przy zbytnim przesuszeniu gleby. Trzeba podkreślić, iż pigwa doskonale rośnie i owocuje na glebach dostatecznie wilgotnych. Można ją sadzić i na lżejszych, lecz nie jest wtedy tak plenna i długowieczna. Wymaga lekko kwaśnego odczynu (pH 5,9-6,5). Przy zasadowym (pH powyżej 7) na liściach pojawiają się chlorozy związane ze złym pobieraniem żelaza.

Najczęściej występujące choroby:

Brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych - na porażonych owocach rozwijają się brunatne, szybko powiększające się gnilne plamy, a na nich charakterystyczne, koncentrycznie ułożone, beżowo-szare brodawki, na których tworzą się zarodniki konidialne. Gnijący owoc zasycha i w formie brązowo-czarnej mumii pozostaje na drzewie aż do wiosny następnego roku. Wykonać 2-3 zabiegi począwszy od czerwcowego opadania zawiązków (np. Evasiol, Lecitec, Miedzian Extra 350 SC, Miedzian 50 WP).

Mączniaki - na całej powierzchni tkanek rozwijających się z porażonych pąków pojawia się biały mączysty nalot. Silne porażenie liści hamuje ich wzrost, a następnie prowadzi do deformacji i zasychania. Na owocach w fazie zawiązków występuje biały mączysty nalot, który później przekształca się w siateczkowate ordzawienia. Skuteczny preparat to: Evasiol.

Parch gruszy - pierwsze objawy występują w postaci oliwkowo-zielonych, aksamitnych, nieregularnych plam. Z czasem plamy te stają się ciemnobrązowe do czarnych o wyraźnych brzegach. Silnie porażone liście skręcają się, marszczą lub wykrzywiają, a występujące na nich plamy zlewają się w duże skupienia ułożone często wzdłuż nerwu głównego. Na owocach wraz z ich wzrostem plamy stają się ciemnobrązowe i skorkowaciałe. Pierwszy zabieg należy wykonać już w marcu preparatem Miedzian 50 WP. Skuteczne preparaty w kolejnych zabiegach to: Evasiol, Lecitec, Miedzian Extra 350 SC.

Rak bakteryjny drzew owocowych - wczesną wiosną na pniu, gałęziach i młodych pędach rozwijają się plamy o nieregularnym kształcie. Niekiedy występują charakterystyczne spękania wierzchniej warstwy kory. Rozwojowi choroby sprzyjają uszkodzenia mrozowe. Wykonujemy oprysk w okresie opadania liści preparatami: Miedzian Extra 350 SC, Miedzian 50 WP.

Zaraza ogniowa - porażone kwiaty są początkowo jakby przesycone wodą, następnie gwałtownie więdną, kurczą się i zamierają. Młode, zielone pędy więdną od wierzchołka, z czasem brunatnieją i zamierają. Na zawiązkach owoców pojawiają się ciemnozielone plamy, które następnie stają się czerwono-brunatne. Na gałęziach, konarach i pniu powstają zgorzele. W miejscu porażenia kora zapada się i przysycha. Opryski w fazie od nabrzmiewania pąków do kwitnienia oraz w okresie wzrostu zawiązków owoców środkami Miedzian 50 WP.

Najczęściej występujące szkodniki:

Mszyce - żerowanie powoduje zwijanie się liści oraz skręcanie całych pędów. Szkodnik wydziela duże ilości spadzi która zanieczyszcza pędy i owoce. Zwalczanie natychmiast po zauważeniu pierwszych objawów preparatami: Agrocover Spray, Emulpar 940 EC, Mospilan 20 SP, Karate Zeon 050 CS.

Przędziorek owocowiec - w czasie wegetacji na liściach tworzą się początkowo jasne plamki, które zlewają się w większe plamy. Uszkodzone liście brązowieją, zasychają i opadają. Owoce nie wyrastają i nie wybarwiają się. Słabiej zawiązują się pąki kwiatowe na rok następny. Wykonujemy dwa zabiegi (przed kwitnieniem i na początku czerwca) preparatami Emulpar 940 EC lub Mospilan 20 SP.