Z artykułu dowiesz się:
1. Dlaczego warto uprawiać kolendrę?
Kolendra (Coriandrum) to łatwa w uprawie roślina jednoroczna uprawiana jako przyprawa oraz zioło. Botanicy znają tylko kilka jej gatunków, z których najcenniejsza jest kolendra siewna. Zalicza się ją do rodziny selerowatych – to kuzynka takich roślin jak biedrzeniec anyż, dzięgiel, kminek, koper, marchew, pasternak, seler, trybula.
Kolendra siewna jest tak łatwa w uprawie, że siać ją można nie tylko w ogrodzie, ale i w donicach na balkonie oraz parapetach w mieszkaniu. Dorasta do około 30 cm wysokości, a podczas kwitnienia – do 100 cm. Ma krótki okres wegetacji, wynoszący jedynie 3-4 miesiące, który kończy się w lipcu lub przed zimą (w zależności o tego, kiedy kolendra zostanie posiana). Siać ją można wiosną lub w sierpniu.
Prawie cała kolendra nadaje się do konsumpcji (oprócz korzeni). Najcenniejsze są jej liście oraz nasiona. Jadalne są także kwiaty i młode pędy. Cała roślina ma charakterystyczny zapach, w którym wyczuwalne są nuty spokrewnionych z nią roślin, jak anyż, koper czy seler. Aromat kolendry jest często wykorzystywany w perfumach! Jej zapach jest wszechobecny w kuchniach takich krajów jak Egipt, Francja, Indie czy Peru. W Niemczech jada się w kolendrą parówki frankfurterki.
Jako przyprawa kolendra jest stosowana w postaci liści, młodych pędów i nasion (również niedojrzałych). Liście i niedojrzałe, jeszcze zielone nasiona znakomicie podkreślają smak zarówno dań warzywnych, jak i mięsnych. Dodawane są również m.in. do owoców morza, sałatek, ryżu, zup. Dojrzałe nasiona dodaje się w całości np. do marynat i likierów, a mielone – pierników, szarlotek, pieczonych jabłek i czekolady. Kolendra to też jeden z głównych składników przyprawy curry.
Od wieków kolendra (nasiona, liście i olejek) jest bardzo ceniona jako lecznicze zioło. Pomaga w zwalczaniu zmęczenia fizycznego i psychicznego, przeziębienia, reumatyzmu. Zalecana jest na wzdęcia oraz poprawę pamięci i snu. Dawniej była cenionym afrodyzjakiem. Wkładano ją również do pościeli, by pozbyć się insektów, takich jak pchły i pluskwy.
Kwiaty kolendry są białe, drobne, pachnące, zebrane w wysokie kwiatostany, miododajne – pojawiają się w czerwcu, gdy dni są najdłuższe w roku. Są wtedy bardzo chętnie odwiedzane przez owady zapylające, zbierające pyłek i nektar. Dlatego kolendra często jest składnikiem mieszanek nasion do zakładania łąk kwietnych.
Przeczytaj także: Mieszana uprawa ziół i innych roślin
? Kolendra ma różne kształty liści. Najstarsze są trzyklapowe, podobne do selera naciowego i korzeniowego. Liście znajdujące się na pędzie kwiatostanowym wyróżniają się pierzastym kształtem, jak na koprze. Wszystkie te rośliny są spokrewnione.
2. Jak rozmnażać kolendrę?
Nasiona kolendry sieje się w marcu i kwietniu oraz w sierpniu od razu do gruntu lub doniczek na balkonie lub parapecie. Można też siać kolendrę w innych miesiącach, np. późną jesienią na parapecie, ale wtedy trzeba jej zapewnić dodatkowe, sztuczne oświetlenie, jeśli dni są pochmurne. Nie sieje się kolendry, gdy dni są najdłuższe w roku, gdyż w tym czasie wypuszcza kwiaty.
To roślina o krótkim okresie wegetacji. Posiana wiosną zakwita w czerwcu, wydaje nasiona i zamiera. Kolendra posiana w sierpniu nie zakwita, gdyż dni stają się o tej porze roku coraz krótsze. Wypuszcza liście aż zniszczy ją mróz. Dlatego, aby mieć świeżą kolendrę zawsze pod ręką, należy ją siać dwa razy w roku: wiosną i w drugiej połowie lata. Kolendra z siewu wiosennego zawiązuje bardzo dużo nasion. Nadają się do wykorzystania w kuchni, ale część można zostawić do siewu.
Przeczytaj także: Ogród ziołowy – jakie zioła warto sadzić w ogrodzie, dobre sąsiedztwo dla ziół
? Nasiona kolendry znaleziono w grobowcu faraona Tutanchamona (zm. 1323 r. p.n.e.). To zioło znali również starożytni Grecy i Rzymianie. Od wieków kolendra jest uprawiana też w Polsce. Była lekiem, przyprawą i rośliną magiczną.
3. Jakie stanowisko lubi kolendra?
Preferuje stanowiska słoneczne oraz półcieniste. Kolendrę można siać np. w ogródkach ziołowych, warzywniakach, donicach na parapecie w mieszkaniu, a także balkonie i tarasie. Bardzo dobrze rośnie również na podwyższonych grządkach. Często jest składnikiem mieszanek do zakładania łąk kwietnych.
Siejąc kolendrę warto pamiętać, że to roślina krótkowieczna. Najlepiej zaplanować dla niej miejsce tak, aby zawsze mieć pod ręką jej pachnące listki, m.in. na parapecie i balkonie. Jeśli jest siana w ogrodzie, np. wśród warzyw, trzeba wziąć pod uwagę, że w czerwcu i lipcu osiąga do 100 cm wysokości. To oznacza, że może zacieniać inne rośliny, jak ogórki, paprykę czy pomidory. Korzystnie ją siać na obrzeżach grządek.
Przeczytaj także: Co warto wiedzieć o ziołach
4. Jaka ziemia jest najlepsza dla kolendry?
To roślina o małych wymaganiach co ziemi – dobrze rośnie w prawie w każdej, oprócz ubitej, bardzo suchej i podmokłej. Preferuje lekko kwaśny odczyn gleby (pH około 6,5), czyli odpowiedni również np. dla większości warzyw (można go łatwo sprawdzić używając Zestawu do badania pH gleby). Jeśli gleba w ogrodzie jest nieodpowiednia dla kolendry, albo brakuje dla niej miejsca, można ją z powodzeniem uprawiać w donicy. Pojemnik powinien być o pojemności około 10 l lub większej, a także wysoki (minimum 25 cm), gdyż kolendra ma długi korzeń główny.
W uprawie doniczkowej kolendry sprawdzają się kompost, a także np. Podłoże Domowa Plantacja pomidory i zioła oraz Gotowe podłoże do ziół i warzyw NATURAL+ wymieszane z Nawozem ekologicznym do pomidorów, ogórków i ziół (wytworzony w 100% z masy roślinnej).
Przeczytaj także: Jako dobrać podłoże do roślin – poradnik
5. Jak często podlewać kolendrę?
Kolendra potrzebuje lekko wilgotnej ziemi. Wczesną wiosną, jeśli gleba jest zasobna w wodę ze stopionego śniegu, zwykle nie ma potrzeby podlewania tego zioła. Późną wiosną, gdy kolendra rośnie bardzo intensywnie, ziemia jest często już sucha, dlatego należy ją podlewać, ale umiarkowanie. Regularnego podlewania wymaga kolendra posiana w sierpniu, gdyż o tej porze roku często panuje susza, a także uprawiana w donicach.
Najwięcej wody kolendra potrzebuje podczas kiełkowania i w pierwszej fazie wzrostu. Potem wypuszcza długie korzenie, dzięki czemu czerpie wilgoć z głębszych warstw ziemi. Do podlewania odpowiednia jest woda zarówno z kranu, jak i deszczówka.
Przeczytaj także: Zioła na parapecie – co uprawiać oraz jak nawozić
6. Jak nawozić kolendrę?
To roślina o krótkim okresie wegetacji, dlatego jeśli rośnie w gruncie, zwykle nie potrzebuje nawożenia w czasie wzrostu. Podstawą nawożenia kolendry jest zasilenie gleby przed siewem! Polecane są zwłaszcza nawozy organiczne, jak kompost, Obornik bydlęcy granulowany, Obornik koński granulowany, Nawóz ekologiczny do pomidorów, ogórków i ziół (zawiera 100% masy roślinnej).
Jedynie jeśli gleba jest nieurodzajna lub nie była wzbogacona nawozem przed siewem, kolendrę można 2-3 razy zasilić. Co tydzień zasila się kolendrę uprawianą w donicy. Polecane są naturalne nawozy w płynie, które zawierają niewiele azotu, jak Biohumus Max Zioła. Dodaje się je do wody w konewce i podlewa rośliny.
Przeczytaj także: Czym nawozić zioła w doniczkach – poradnik
7. Czy kolendra jest mrozoodporna?
Kolendra jest rośliną jednoroczną, która zamiera latem lub przed zimą (w zależności od terminu siewu). Nie ma więc problemu z jej zimowaniem. Jednak istotna jest odporność kolendry na przymrozki wiosenne (gdy jest uprawiana z siewu w marcu i kwietniu) oraz jesienne (z siewu w sierpniu). Znosi je bardzo dobrze! Jej listki nie marzną nawet w temperaturze około -100C, nie szkodzi im również śnieg i szadź. Kolendra marznie bardzo rzadko, tylko w przypadku większego mrozu. Jesienią zieleni się na balkonie i w ogrodzie nawet do grudnia.
Przeczytaj także: W jaki sposób zabezpieczyć ogród przed zimą
8. Jakie problemy najczęściej występują w uprawie kolendry?
Ze względu na to, że kolendra ma krótki okres wegetacji i jest bardzo łatwa w uprawie z siewu, w uprawie amatorskiej zwykle nie stosuje się środków ochrony roślin. Szkodniki, jeśli się pojawiają, to zwykle na starszych, kwitnących roślinach. Przykładowo, mszyce mogą zasiedlać górne części pędów kwiatostanowych. Czasem na liściach żerują też gąsienice (zwykle pojedyncze). Dlatego najlepiej na bieżąco zrywać kolendrę i używać jej w kuchni, pozostawiając na nasiona tylko pojedyncze egzemplarze. Warto wiedzieć, że kwiaty kolendry chętnie odwiedzają owady, wśród których są drapieżne bzygi. Ich larwy polują na mszyce. Szacuje się, że każda zjada dziennie nawet 100 sztuk tych szkodników.
Kolendra rzadko również choruje. Najczęściej przyczyną jest zbyt duża wilgotność podłoża, długotrwałe deszcze lub częste zraszanie liści podczas podlewania. Wystąpić mogą wtedy choroby grzybowe, jak alternarioza, szara pleśń, zgorzel siewek. Preparatem, który można stosować zapobiegawczo oraz interwencyjnie po zauważeniu pierwszych objawów jest Biosept Active Spray. Jego skład opiera się na bazie ekstraktu z grejpfruta, dzięki czemu jest w pełni naturalny i nietoksyczny.
Przeczytaj także: Owady pożyteczne w ogrodzie
