Jak zbierać oraz przechowywać jabłka i gruszki?

Głównym celem przechowywania jabłek czy gruszek jest zapewnienie owocom takich warunków, w których przemiany w nich zachodzące będą przebiegały bardzo wolno. Od tempa tych przemian zależy długość przechowywania i końcowa jakość owoców. Najważniejsze czynniki to odpowiednia temperatura i wilgotność powietrza. Dzięki zapewnieniu odpowiednich warunków można się rozkoszować smakiem owoców przez całą jesień i zimę.

W pierwszej kolejności (do osobnych pojemników) zbiera się spady. Następnie, bezpośrednio do skrzynek, owoce z dolnych, a w dalszej kolejności – z coraz wyższych partii drzewa. Zrywany owoc należy objąć całą dłonią, lekko unieść, okręcić wokół osi szypułki i jednocześnie palcem wskazującym nacisnąć na miejsce zrośnięcia szypułki z krótkopędem. Owoce delikatnie wkładamy do skrzynki. Przeprowadzając zbiór w ten sposób unikniemy wyrywania szypułki lub odrywania krótkopędów od gałęzi. Nie przeprowadzamy zbioru przez otrząsanie.

Jabłka i gruszki z przeciętą skórką, wyrwaną szypułką, odbiciami podczas przechowywania łatwo podlegają procesom gnilnym. Dlatego do przechowywania należy przeznaczyć tylko najlepsze owoce i już podczas zbioru przeprowadzić wstępne sortowanie. Oddzielnie zbiera się owoce zdrowe, dobrze wykształcone. Natomiast te małe, zniekształcone, z objawami chorób, uszkodzeń skórki oraz spady powinny być zbierane do oddzielnych skrzynek i przeznaczone na przetwory. Gdy zbiór przeprowadza się w dzień słoneczny, napełnione owocami skrzynki należy ustawiać w miejscu zacienionym.

Zmniejszenie strat podczas przechowywania zależy także od rodzaju skrzynek używanych do zbioru i przechowywania. Opakowania nie powinny posiadać obcych zapachów, zanieczyszczeń, a skrzynki drewniane – ostrych krawędzi i wystających gwoździ, które mogą uszkadzać skórkę, co sprzyja gniciu owoców. Wygodne z użyciu są skrzynki plastikowe o pojemności 5, 10 ,15 kg. Są lekkie, a jednocześnie trwałe i łatwe do utrzymania w czystości. Podczas zbioru należy zwracać uwagę, aby skrzynki nie były przepełnione owocami i podczas ustawiania jednej na drugiej, nie zgniatały ich. Do dłuższego przechowywania nie nadają się opakowania wykonane z kartonu – chłoną wilgoć, przez co łatwo rozpadają się.

Wymagania poszczególnych gatunków w odniesieniu do zakresu optymalnej temperatury podczas przechowywania są różne, ale najczęściej jest to zakres od 0 do 4°C. Minimalna wilgotność względna powietrza powinna wynosić: dla jabłek 85%, zaś dla gruszek 90%.

Najczęściej wykorzystywanymi pomieszczeniami do przechowywania owoców z ogródka są piwnica, altana lub inne nieogrzewane pomieszczenie (np. ziemianka), w których można utrzymać w miarę niską temperaturę. Jednak żadna z nich nie spełnia wymagań w zakresie możliwości regulowania temperatury i wilgotności, dlatego okres przechowywania w tych warunkach jabłek i gruszek nie powinien być zbyt długi, gdyż prowadzić to będzie do pogarszania się jakości przechowywanych owoców. Praktykowane czasem przechowywanie jabłek i gruszek ułożonych pojedynczo obok siebie na półeczkach zrobionych z desek przyspiesza ich transpirację (parowanie), powodując więdnięcie. Jeżeli ubytek wody wynosi 4-5% masy owocu (u jabłek o masie 150g daje to stratę 6-7,5 g), to zmiany te są już widoczne w postaci marszczenia się skórki. U większości jesiennych i zimowych odmian jabłek na skórce występuje warstwa nalotu woskowego, która w naturalny sposób ogranicza transpirację (podczas zbioru nie wolno tego nalotu ścierać). Jednak gruszki oraz niektóre odmiany jabłek, np. Golden Delicious, Piękna z Boskoop (Szara Reneta) nie wytwarzają tej warstwy – skórka jest sucha a często także ordzawiona, co sprawia, że podczas przechowywania owoce szybciej więdną.

Aby ograniczyć transpirację, pojedyncze skrzynki z owocami można włożyć do dużych worków foliowych, co ogranicza wymianę gazową, osłabia transpirację, hamuje proces dojrzewania i umożliwia dłuższe przechowywanie.

Mniejsze ilości jabłek i gruszek można dość długo, bo aż do pierwszych kilkustopniowych mrozów, przechowywać w skrzynkach na tarasie lub balkonie. W celu zabezpieczenia przed uszkodzeniami mrozowymi wszystkie wewnętrzne ścianki skrzynki należy wyłożyć 2 cm grubości płytami styropianu i zabezpieczyć skrzynkę przed słońcem i deszczem.

W warunkach amatorskich, gdy nie ma możliwości utrzymania zalecanej temperatury i wilgotności, zawsze trzeba liczyć się z występowaniem na owocach chorób – zwłaszcza tych pochodzenia grzybowego, z których najgroźniejsza jest mokra zgnilizna owoców. Gnijące owoce mają nieprzyjemny pleśniowy zapach. W celu ograniczenia rozwoju choroby konieczne jest okresowe przeglądanie skrzynek i eliminowanie z nich porażonych owoców. Jabłka porażone chorobą nie nadają się do spożycia. Nawet po odkrojeniu chorej części miąższu, zdrowych fragmentów nie należy spożywać. Inne, często występujące choroby to gorzka i brunatna zgnilizna owoców.