Z artykułu dowiesz się:
1. Co to są jagody goji?
Jagody goji to handlowa nazwa owoców kolcowoju chińskiego (Lycium chinense) oraz kolcowoju pospolitego (Lycium barbarum). Jest ona tak popularna, że bardzo często tak określa się również rośliny, z których są zbierane, czyli kolcowoje. Nazwę goji wymyślił amerykański etnobotanik Bradley Dobos w 1973 roku. Pochodzi ona od słowa gouqi z dialektów azjatyckich.
Owoce goji uważa się za superfood, czyli żywność o wyjątkowych właściwościach prozdrowotnych. Od tysiącleci są stosowane w tradycyjnej medycynie chińskiej, japońskiej oraz koreańskiej, a także w kuchniach azjatyckich.
Zarówno kolcowój chiński, jak i kolcowój pospolity uprawia się jako krzewy owocowe. Jagodom goji przypisywane są różne właściwości. Mają m.in. spowalniać starzenie, a nawet odmładzać, pozytywnie wpływać na układy krwionośny, moczowy i wzrok, pomagać w krwotokach wewnętrznych, zapobieganiu nowotworów oraz infekcji. Zawierają wiele bioaktywnych substancji, w tym luteinę. Poza tym w jagodach goji znajdują się makroelementy i mikroelementy, jak cynk, fosfor, mangan, miedź, potas, selen, żelazo, a także witaminy A, B1, B2, B6, E, C. Oprócz tego jagody goji są bardzo smaczne – ich smak i konsystencja przypominają słodkie morele.
Przeczytaj także: Jak zaprojektować własny ogród
? Od wieków o prozdrowotnych właściwościach jagód goji krążą legendy. Jedna z nich opowiada o słynnym chińskim zielarzu i mistrzu sztuk walk wschodnich Li Qingyun, który był postacią historyczną. Miał on jadać goji codziennie i dzięki temu dożyć 256 lat. Zmarł w 1933 roku, ale jego daty urodzenia nie udało się dokładnie potwierdzić. Żenił się około 20 razy i miał doczekać się około 200 dzieci. W tradycyjnej medycynie chińskiej spożywanie goji jest zalecane m.in. w celu opóźnienia starzenia.
2. Dlaczego warto mieć w ogrodzie goji?
Kolcowoje, rodzące jagody goji, to krzewy owocowe zajmujące niewiele miejsca w ogrodzie, mimo iż starsze egzemplarze dorastają do 4 m wysokości. Przypominają pnącza o luźnym pokroju. Dlatego kolcowoje sadzi się np. przy trejażach i pergolach, do których ich pędy się przywiązuje. W ogrodzie wystarczy mieć jeden egzemplarz, gdyż to rośliny samopłodne, czyli niepotrzebujące zapylaczy (pyłek z kwiatka na kwiatek muszą jednak przenieść owady).
Dzięki uprawie goji w ogrodzie, świeże owoce, bogate w cenne składniki, można mieć od lipca aż do przymrozków. Własna uprawa to także możliwość wyhodowania owoców ekologicznych, bez chemicznych oprysków. Zrywa się je jako smaczną przekąskę nawet prosto w krzaka. Świeże owoce goji są także atrakcyjnym dodatkiem do deserów, sałatek, dekoracji potraw oraz potraw z kuchni azjatyckiej. Jeśli owoców jest dużo, przeznaczyć je można np. na sok, nalewki, dżem. Wysuszonych goji używa się jak rodzynek. W sklepach dostępne są praktycznie tylko goji suszone, nierzadko dosładzane, co zwiększa ich kaloryczność.
Przewieszające się pędy kolcowojów, obsypane drobnymi, fioletowymi kwiatami oraz owocami czerwonymi lub żółtymi (w zależności od odmiany) wyglądają dekoracyjnie. Dlatego te krzewy warto sadzić w części ozdobnej ogrodu. Kolcowoje nadają się też do uprawy w donicach na balkonach i tarasach.
Przeczytaj także: Rośliny do małego ogrodu
3. Jak rozmnażać goji?
Rozmnażanie kolcowojów jest łatwe. Można to zrobić na trzy sposoby: posiać nasiona, ukorzenić sadzonki albo wyhodować nowy egzemplarz z odrostu.
Nasiona sieje się wiosną w ciepłym pomieszczeniu. Wschodzą po około 2 tygodniach. Gdy siewki mają po 2-3 liście, należy je przesadzić do osobnych doniczek. W miejscach stałych młode rośliny sadzi się na przełomie sierpnia i września. Kolcowoje wyhodowane z nasion mogą się różnić, np. wielkością i smakiem owoców, gdyż nie zawsze powtarzają cechy roślin matecznych. Identyczne cechy mają rośliny wyhodowane z sadzonek oraz odrostów.
Sadzonki goji ukorzenia się w lipcu. Powinny mieć po około 10 cm długości i tzw. piętkę. Ukorzenianie wspomaga np. preparat Korzonek PZ do sadzonek półzdrewniałych. Zawiera on aktywatory procesów korzenienia oraz składniki pokarmowe: fosfor i potas, a także bor, miedź, żelazo, mangan, molibden, cynk. Końcówki sadzonek zanurza się w ukorzeniaczu, a następnie sadzi w osobnych doniczkach. W miejscach docelowych można je posadzić na przełomie sierpnia i września.
Wiosną i jesienią kolcowoje rozmnaża się również z odrostów korzeniowych. Jest ich jednak zwykle niewiele, a młode rośliny oraz rosnące w gorszych warunkach często nie mają ich wcale. Odrost oddziela się szpadlem od rośliny matecznej i sadzi w nowym miejscu.
W sklepach ogrodniczych dostępne są kolcowoje w różnych odmianach. Najczęściej ich owoce są czerwone, np. New Big oraz No. 1. Żółte owoce ma Amber Sweet.
Przeczytaj także: Ukorzeniacze do sadzonek – rodzaje i stosowanie
4. Jakie stanowisko lubi goji?
W naturalnych warunkach goji rośnie na przybrzeżnych skarpach i skrajach lasów. W krajach azjatyckich ten krzew sadzi się na brzegami mórz, bo jego korzenie wzmacniają piaszczyste skarpy. W ogrodzie najlepsze są stanowiska słoneczne, ewentualnie lekko ocienione przez inne rośliny lub budynki.
Kolcowój ma długie, wiotkie pędy. W naturze rośnie bez podpór, czasem opierając się o inne rośliny, ale w ogrodzie należy je zapewnić. Dzięki temu zajmuje mniej miejsca. Poza tym przechodząc można podziwiać ładne, fioletowe kwiaty goji, a także łatwiej zrywać dojrzałe owoce jako przekąskę (przejrzałe opadają). Odpowiednie są np. pergole, trejaże, większe kratki, ażurowe ogrodzenia, zwłaszcza ustawione blisko ścieżek (pędy przywiązuje się do podpór).
Przeczytaj także: Jakie konstrukcje stosuje się w uprawie roślin owocowych
5. Jaka ziemia jest najlepsza dla goji?
To niewymagający krzew, dobrze rosnący w przeciętnej, ogrodowej glebie. Stanowisko przed sadzeniem warto wzbogacić kompostem. Odpowiedni jest też granulowany Nawóz ekologiczny do drzew i krzewów owocowych, wyprodukowany w 100% z masy roślinnej. Najlepsza jest ziemia lekka, z niewielkim dodatkiem gliny. Zamiast gliny można zastosować TerraCottem Universal. To preparat typu 4 w 1, zawierający hydrożel, nawóz, materiał nośnikowy i lawę wulkaniczną, który m.in. magazynuje wodę w glebie, gdy jest jej dużo, i oddaje, jeśli ziemia jest sucha. Optymalny odczyn gleby dla goji (kolcowojów) wynosi około pH 7. Łatwo go sprawdzić stosując Zestaw do badania pH gleby.
Przeczytaj także: Odkwaszanie gleby – 7 sposobów
6. Jak nawozić goji?
Kolcowoje nie mają dużych wymagań pokarmowych. Rodzą jagody goji nawet bez nawożenia, ale jest ich wtedy mniej. Dlatego te krzewy należy zasilać systematycznie. Nawożenie – w marcu lub kwietniu - ma pozytywny wpływ na ich kwitnienie, owocowanie oraz ogólną kondycję. Zastosować można np. granulowany Nawóz ekologiczny do drzew i krzewów owocowych (100% masy roślinnej), płynny Nawóz ekologiczny do drzew i krzewów owocowych (uzyskany z produkcji żywności i paszy), granulowany Nawóz do drzew i krzewów owocowych (mineralny, wieloskładnikowy) czy Biohumus Max do warzyw i owoców (na bazie biohumusu wytwarzanego przez dżdżownice).
Dodatkowo warto stosować co roku, np. jesienią (zamiennie) takie nawozy jak Mączka bazaltowa oraz Obornik bydlęcy granulowany. Oba nie tylko dostarczają składników pokarmowych, ale też poprawiają strukturę gleby oraz lekko podnoszą jej odczyn, tak jak lubi goji.
Przeczytaj także: Naturalne nawozy mineralne – właściwości i zastosowanie w ogrodzie
7. Czy jagoda goji jest mrozoodporna?
Mrozoodporność goji trudno określić jednoznacznie. Ten krzew bowiem bardzo późno kończy wegetację. Jeśli jesień jest ciepła, kwitnie i owocuje jeszcze w październiku. Dlatego końce niezdrewniałych pędów mogą przemarzać, podobnie jak np. milinu amerykańskiego. Nie ma to jednak większego wpływu na kondycję krzewu w następnym sezonie. Kolcowój bez okrycia dobrze znosi mróz do około -260C. W chłodniejszych regionach, zwłaszcza młode egzemplarze, warto ściółkować, np. odkwaszoną korą. Nawet jeśli zmarznie ich część nadziemna, często odbijają od korzeni. W naturalnych warunkach kolcowoje często rosną u podnóży gór, np. Himalajów.
Przeczytaj także: Ściółki naturalne – z czego zrobić
8. Jakie problemy najczęściej występują w uprawie goji?
Kolcowój (goji) nie sprawia większych problemów. Owocuje nawet w mało sprzyjających warunkach, np. jeśli gleba jest nieurodzajna albo zbyt kwaśna. Ten krzew choruje sporadycznie i rzadko jest atakowany przez szkodniki. Jego dojrzałe owoce należy systematycznie zbierać, gdyż – jeśli pękną na krzaku – stają się smakołykiem dla mrówek.
Na przełomie zimy i wiosny warto zawiesić na pędach goji Filcowe opaski z dobroczynkiem gruszowcem Vegano, drapieżnym roztoczem żywiącym się m.in. przędziorkami, szpecielami i wciornastkami. Jeśli goji nie ma takiej ochrony, na liściach mogą pojawić się czasem oznaki żerowania szkodników, jak wybrzuszenia oraz inne deformacje liści. Wtedy można wykonać oprysk preparatami na bazie oleju rydzowego, jak Agrocover Koncentrat i Agrocover Spray. Ciecz użytkowa pokrywa szkodniki cienką, lepką powłoką, która utrudnia im oddychanie, poruszanie i żerowanie – w efekcie giną. Oba preparaty nie mają okresów prewencji i karencji.
Przeczytaj także: Jak walczyć ze szkodnikami zanim zaatakują
