Z artykułu dowiesz się:
1. Jak wygląda i skąd pochodzi klon czerwony?
Klon czerwony (Acer rubrum) to drzewo z rodziny mydleńcowatych. Znany jest też jako klon bagienny i klon wodny, gdyż potrafi rosnąć nawet na siedliskach bagiennych. Spokrewniony jest z takimi roślinami jak kasztanowiec, liczi, mydleniec. Pochodzi z Ameryki Północnej, gdzie obecnie jest jednym z najbardziej popularnych drzew w lasach oraz miastach. Od stuleci jest sadzony w Europie. Osiąga wiek około 100 lat.
W naturalnych warunkach klon czerwony dorasta do 35 m wysokości. W ogrodach i parkach rzadko osiąga 15 m. Cechą charakterystyczną tego drzewa jest czerwonawa kolorystyka jego kwiatów, liści, gałązek, a nawet nasion (w różnym stopniu, w zależności od odmiany). Szczególnie pięknie przebarwiają się liście w okresie jesiennym, a u niektórych odmian już letnim. Zachwycają bogatą kolorystyką w odcieniach pomarańczowych i czerwonych, czasem także żółtych. Najbardziej intensywne barwy mają klony czerwone rosnące na terenach o dużych różnicach temperatury jesienią pomiędzy dniami a nocami, a także rosnących na glebach o odczynie kwaśnym i zbliżonym do obojętnego.
Drobne kwiaty pojawiają się przed liśćmi – na przełomie zimy i wiosny. Zebrane są grupach, co – w połączeniu z ich czerwonym kolorem – wygląda bardzo atrakcyjnie. Na tym samym drzewie mogą być kwiaty jednopłciowe (męskie lub żeńskie) albo obupłciowe. Drzewa męskie rosną często szybciej, a żeńskie - wolniej. Uważa się, że czerwony klon to jedna z najpiękniejszych wcześnie kwitnących roślin. Owocami klonu czerwonego są orzeszki ze skrzydełkami (skrzydlaki). Nasion nie zawiązują drzewa męskie.
Liście różnią się od innych gatunków klonów, co ułatwia identyfikację tego drzewa. Na gałązkach ułożone są naprzeciwlegle, zwykle na czerwonych ogonkach. Ich długość i szerokość wynosi najczęściej 5-10 cm. Mają od trzech do pięciu dłoniastych klap z ząbkowanymi brzegami. Spodnie strony liści są jaśniejsze. Drzewa z kwiatami żeńskimi częściej wytwarzają pomarańczowe zabarwienie, podczas gdy drzewa męskie - czerwone.
? Największy klon czerwony rośnie w pobliżu miasta Armada w stanie Michigan (USA). Jego wysokość szacowana jest na co najmniej 38 m. Obwód pnia ma około 5 m.
2. Dlaczego warto uprawiać klon czerwony?
Klon czerwony to przede wszystkim drzewo ozdobne. Polecany jest zwłaszcza do większych ogrodów i parków. Nadaje się do obsadzania alei. To jedno z pierwszych drzew kwitnących wiosną. Kwiaty są drobne, ale jest ich mnóstwo i mają czerwony kolor. Pojawiają się na bezlistnych gałązkach na przełomie zimy i wiosny. Chętnie odwiedzają je pszczoły. Jesienią liście klonu czerwonego wspaniale przebarwiają się w intensywnych odcieniach kolorów czerwonego, pomarańczowego i rzadziej żółtego. Niektóre odmiany mają dwubarwne liście już latem – starsze są zielone, a młode – czerwone.
Ze względu na dużą odporność na smog oraz sól używaną do posypywania zimą ulic i chodników, klon czerwony jest często sadzony przy ruchliwych ulicach. Nie tylko ma walory dekoracyjne, ale i zapewnia cień podczas upałów. Jednocześnie dobrze znosi suszę.
Cenionym surowcem pozyskiwanym wiosną z klonów jest sok, z którego wyrabia się syrop klonowy oraz cukier klonowy (po odparowaniu wody). Wykorzystuje się głównie trzy gatunki drzew: klon cukrowy, klon czarny, klon czerwony. Ich soki wyróżniają się wysoką zawartością cukrów i najlepszym smakiem. Z wyrobu syropu klonowego i cukru klonowego słyną Kanadyjczycy. Liść klonowy jest nawet na ich fladze. Sok klonowy pozyskuje się z drzew w wieku 30-40 lat. W sezonie klon czerwony dostarcza około 40 l soku. Czas zbioru w jego przypadku jest krótszy niż innych gatunków klonów, gdyż wcześniej zaczyna wegetację. Po jej ruszeniu sok staje się niesmaczny.
? Jako pierwsi sok klonowy pozyskiwali Indianie Ameryki Północnej. Był on popularny w ich jadłospisie, jako produkt wzmacniający. Klon czerwony stosowali także w lecznictwie. Z kory tego drzewa wytwarzali leki na choroby oczu, pokrzywkę, kaszel, biegunkę i bóle mięśni. Amerykańscy pionierzy zaś wytwarzali z kory klonu czerwony atrament.
3. Jakie stanowisko i ziemia są najlepsze dla klonu czerwonego?
Klon czerwony łatwo przystosowuje się do różnych warunków siedliskowych. Nie jest wymagający co do gleby oraz jej odczynu. Odpowiada mu zarówno ziemia sucha, uboga, kamienista, jak i bagienna, mokra. Dobrze znosi suszę i powodzie. Potrafi przetrwać nawet wielotygodniowe zalanie korzeni bez uszczerbku na kondycji. Jeśli warunki są skrajnie niekorzystne, drzewo przestaje rosnąć. Gdy się poprawią, szybko to nadrabia.
Toleruje ziemię od bardzo kwaśnej do obojętnej (pH 5-7,4). Jedynie jeśli jej odczyn jest zasadowy (pH powyżej 7,4), co w ogrodach zdarza się rzadko, może słabo rosnąć. Pierwszym objawem jest chloroza liści – stają się wtedy blade. Odczyn gleby można łatwo sprawdzić. Służy do tego Zestaw do badania pH gleby.
Co ciekawe, ta sama odmiana może inaczej się przebarwiać w różnych ogrodach. Na jesienną kolorystykę klonów czerwonych wpływ mają m.in. odczyn podłoża oraz klimat. Im bardziej jest zasadowa gleba, tym mniej intensywnie są przebarwione liście jesienią.
Do różnych siedlisk klon czerwony przystosowuje się dzięki specyficznemu systemowi korzeniowemu. Nie jest taki sam, jak u większości innych drzew. Na stanowiskach suchych, nieurodzajnych, kamienistych klon czerwony ma silny, długi korzeń palowy, który sięga do głębokich warstw gleby. W wilgotnych miejscach długie i mocne są korzenie boczne.
Klon czerwony preferuje stanowiska nasłonecznione, ale toleruje także półcień. Na nasłonecznionych stanowiskach drzewo jest niższe, ma grubszy pień, bardziej gęstą koronę i intensywniej przebarwione liście jesienią.
Przeczytaj także: Pomiar pH gleby – jaki mierzyć i dobrać pod odpowiednie rośliny
Liście czerwonego klonu są trujące dla koni (uszkadzają ich
czerwone krwinki). Dlatego nie należy sadzić klonów
czerwonych przy wybiegach tych zwierząt.
4. Jak nawozić klon czerwony?
Klon czerwony nie ma dużych wymagań pokarmowych. Dobrze sobie radzi nawet bez zasilania. Jednak nawożenie ma pozytywny wpływ na jego wygląd, zwłaszcza kwitnienie oraz ulistnienie. Dlatego warto zasilić klon czerwony wiosną i jesienią.
Wiosną klon czerwony zasila się jedną dawką nawozu wieloskładnikowego w kwietniu lub maju. Odpowiedni jest np. Nawóz do kwitnących. W jego składzie, oprócz azotu, fosforu, potasu, siarki, boru, miedzi, żelaza, manganu i cynku, jest magnez, który zapewnia intensywną kolorystykę liści.
Na przełomie lata i jesieni należy uzupełnić w glebie niedobory fosforu oraz potasu. To składniki, które mają ogromny wpływ na kwitnienie i wykształcanie liści w kolejnym sezonie, a także odporność na mróz oraz suszę. Polecany jest Nawóz jesienny do ozdobnych Przygotowanie do zimy.
Jeśli klon czerwony rośnie na murawie, stosować można Nawóz Bezpieczny Trawnik (zawiera 100% masy roślinnej). Z zawartych w nim składników korzysta zarówno trawa, jak i drzewo. Nie ma ryzyka przenawożenia. Ten nawóz wzbogaca też glebę próchnicy, dzięki czemu lepiej magazynuje ona wodę i składniki pokarmowe.
Przeczytaj także: Jesienne nawożenie krzewów ozdobnych
? Klony wchodzą w symbiozę w grzybami mikoryzowymi, które rozwijają się w obrębie ich systemu korzeniowego. Grzyby dostarczają drzewom wodę i składniki pokarmowe z gleby, a klony oddają im część związków pozyskanych w procesie fotosyntezy (zachodzi głównie w liściach). Mikoryza do klonów dostępna jest w sklepach ogrodniczych. Stosuje się ją raz w życiu drzewa podczas sadzenia lub później.
5. Jak rozmnażać klon czerwony?
Klony czerwone żeńskie oraz obupłciowe zawiązują dużo nasion i łatwo się rozsiewają. Jeśli spadną z drzewa na ziemię, kiełkują zwykle w tym samym roku (wschodzenie hamuje zacienienie). Drzewka uzyskane z siewu nie zawsze powtarzają cechy roślin matecznych. Takie siewki wykorzystać można jako podkładki do zaszczepienia szlachetnych odmian. Klony można szczepić latem, np. stosując okulizację w literę T Iub na przystawkę jednopąkową. Różne odmiany szczepionych klonów czerwonych dostępne są w szkółkach i sklepach ogrodniczych.
Przeczytaj także: Na co zwrócić uwagę przy zakupie roślin
6. Czy klon czerwony jest mrozoodporny?
Odporność na mróz to jedna z zalet klonu czerwonego. Wytrzymuje temperaturę do około -30°C. Nie potrzebuje ochrony zimowej. Młode drzewka, po posadzeniu, warto przed zimą ściółkować, np. korą. Ściółka chroni ich korzenie przed wyschnięciem, w razie braku śniegu. Wyjątkiem są klony uprawiane w donicach na tarasach. Pojemnik należy ustawić na desce, płycie meblowej, styropianie. Następnie donicę owija się np. matami ze słomy lub wełny owczej.
Przeczytaj także: Zimowanie na balkonie – jak okryć rośliny
7. Kiedy i jak ciąć klon czerwony?
Zwykle nie ma potrzeby przycinania klonów czerwonych. Ich korony mają bowiem regularne kształty, najczęściej stożkowe, owalne, kuliste. Przycinać można ewentualnie drzewa szczepione na pniach, aby nadać im bardziej geometryczne formy, np. kul. Czasem stosuje się też przycinanie klonów czerwonych tworzących aleje, aby stworzyć rodzaj geometrycznej promenady. Cięcie najlepiej wykonać pod koniec zimy. Podczas pracy przydają się nożyce na wysięgnikach.
Warto wiedzieć, że drewno klonów czerwonych nadaje się na meble, podłogi, instrumenty muzyczne, deski do krojenia, rękojeści narzędzi. Używane jest też jako opał.
Przeczytaj także: Jak wygląda projektowanie ogrodu
8. Jakie problemy występują w uprawie klonu czerwonego?
Klon czerwony rzadko sprawia problemy. Najczęściej ich przyczynami są w błędy w uprawie, zwłaszcza zbyt wysoki (zasadowy) odczyn gleby. Na liściach występuje wtedy chloroza – blaszki liściowe są wtedy mniejsze i blade.
Zdarza się jednak, że nawet tak odporne drzewo choruje. Najczęściej to efekt infekcji spowodowanej przez patogeniczne grzyby. Jeśli liście stają się smugowato odbarwione i zasychają, można podejrzewać wystąpienie antraknozy. Inną chorobą klonów jest werticilioza. Jej objawy to brązowienie i przedwczesne zasychanie liści. Na przekrojach gałęzi widoczne są ciemne przebarwienia. Mogą więdnąć tylko pojedyncze gałęzie. Czasem na klonach występuje też plamistość liści.
Naturalnym preparatem zapobiegającym chorobom grzybowym, m.in. roślin ozdobnych, jest Polyversum WP. Zawiera niewywołujący chorób grzyb, który pasożytuje niektóre gatunki grzybów chorobotwórczych. Jednocześnie stymuluje wzrost roślin poprzez wprowadzenie do nich hormonów roślinnych oraz fosforu i cukrów.
Przeczytaj także: Czy choroby grzybowe można zwalczać grzybem
9. Jakie są odmiany klonu czerwonego?
Klon czerwony ma wiele pięknych odmian. Liście wszystkich zjawiskowo przebarwiają się jesienią. Poszczególne odmiany różnią się m.in. kolorystyką ulistnienia, kształtami koron oraz większą tolerancją na zasadową glebę. Niektóre nigdy nie zawiązują nasion i się nie rozsiewają (odmiany męskie). Odmian jest wiele i co roku ich przybywa. Klon czerwony bowiem dobrze znosi upały, mróz, suszę, powodzie, zanieczyszczenia uliczne. Dlatego często jest sadzony.
- Autumn Blaze – korona owalna; jesienią liście zmieniają kolorystykę na pomarańczowo-czerwoną.
- Autumn Flame – rośnie szybko, liście są nieco mniejsze niż innych odmian, jesienią przebarwiają się na czerwony kolor w odcieniu ognia.
- Autumn Radiance – wyróżnia się szybkim wzrostem, owalną koroną oraz liśćmi przebarwiającymi się jesienią w kolorach pomarańczowym i czerwonym.
- Autumn Spire – ma dość rozłożystą koronę i jesienią czerwone liście; nie zawiązuje nasion.
- Bowhall – to odmiana nadająca się np. na aleje, dzięki stożkowatemu pokrojowi; liście zmieniają jesienią kolorystykę na pomarańczowo-czerwoną.
- Brandywine – korona stożkowata, jesienią liście przebarwiają się na purpurowoczerwony kolor.
- Burgundy Belle – korona kulista, liście przebarwiają się jesienią na czerwono w odcieniu wina.
- Embers – korona owalna, dość szeroka; liście są grubsze niż innych odmian, przebarwiają się jesienią na czerwony kolor.
- Gerling – korona stożkowata, dlatego ta odmiana polecana jest np. na aleje; liście zmieniają jesienią barwy na pomarańczową i czerwoną.
- Karpick – korona stożkowa, młode gałązki mają brązowoczerwony kolor; jesienią liście przebarwiają się w kolorach od żółtego do pomarańczowego.
- Northwood – odmiana z koroną owalną; liście przebarwiają się jesienią w kolorach pomarańczowym i czerwonym; nie zawiązuje nasion (odmiana męska).
- October Glory – ma koronę owalną; liście przebarwiają się jesienią później niż innych odmian (na czerwony kolor).
- Redpointe – dobrze znosi zasadową glebę, wyjątkowo zdrowo rośnie; liście zmieniają jesienią kolor na czerwony.
- Red Rocket – odmiana szczególnie odporna na mróz, z koroną piramidalną; jesienią liście przebarwiają się w kolorystyce pomarańczowo-czerwonej.
- Red Sunset – jedna z najpopularniejszych, odmian; rośnie szybko, jesienią liście stają się pomarańczowo-czerwone.
- Scanlon – drzewo osiąga średnie rozmiary, jesienią liście stają się pomarańczowo-czerwone.
- Schlesingeri – korona owalna; jesienią liście zaczynają się wcześnie przebarwiać w kolorach pomarańczowym i czerwonym.
- Somerset – korona w młodym wieku piramidalna, a w starszym owalna; jesienią liście stają się czerwone; nie zawiązuje nasion (odmiana męska).
- Summer Red – drzewo ma średnie rozmiary; już latem zmienia kolorystykę w odcieniach kolorów zielonego i czerwonego.
- Tilford – drzewo osiąga średnie rozmiary, dość dobrze znosi nadmorski klimat; ma nieco mniejsze liście niż większość odmian, jesienią zmieniają kolorystykę na pomarańczowo-czerwoną.
? Klony czerwone często krzyżują się z klonami srebrzystymi. Hybrydy znane są jako klony Freemana (Acer freemanii). Cenione odmiany tego gatunku to m.in. Armstrong, Jeffersred, Sienna Glen.
