Ślimaki nagie - 7 sposobów zwalczania

Ślimaki to bardzo liczna i zróżnicowana grupa zwierząt zaliczanych do gromady mięczaków. W polskich ogrodach żeruje kilkadziesiąt różnych gatunków. Niektóre z nich mają skorupy – dlatego nazywane są ślimakami skorupowymi. Inne ślimaki nie mają skorupy na zewnątrz – stąd nazwy: ślimaki nagie lub bezskorupowe.

Wszystkie ślimaki, jeśli jest ich za dużo w ogrodzie, wyrządzają szkody. Jednak za bardziej żarłoczne i trudne do zwalczenia są uważane ślimaki nagie. Wynika to z ich trybu życia i rozmnażania. Wszystkie składają jaja, gdyż są obojnakami. Niektóre, jak pomrowik mały, do rozmnażania nie potrzebują nawet partnera, a pierwsze jaja składają już w wieku około 30 dni.

Przysmakami ślimaków nagich są takie warzywa jak burak ćwikłowy, fasola, kapusta głowiasta, kapusta pekińska, papryka, sałata, cukinia. Z roślin ozdobnych szczególnie smakują im aksamitki i funkie, zaś z ziół – bazylia i arcydzięgiel litwor. Zjadają także inne rośliny – w ciepłą, wilgotną noc potrafią ogołocić warzywnik. Wyrządzają też ogromne szkody w szklarniach i tunelach foliowych. Czasem wyjadają tylko dziury w liściach albo owocach, np. pomidorów czy ogórków. Bardzo często zjadają kiełkujące warzywa i kwiaty – dlatego można być przekonanym, że nie wzeszły np. cukinia, dynia, marchew, rzodkiewka, kapusta pekińska, sałata czy pietruszka. Największe spustoszenie ślimaki sieją na przełomie wiosny i lata.

Walkę ze ślimakami bezskorupowymi jest najskuteczniejsza, jeśli prowadzi się ją na kilka sposobów – od wiosny do jesieni. Bardzo ważna jest profilaktyka, zwłaszcza motykowanie ziemi i usuwanie potencjalnych kryjówek ślimaków. Skuteczne są też pułapki i zbieranie ręczne szkodników. Warto zadbać, by w ogrodzie zamieszkały ptaki, jeże czy ropuchy. Nadmiar ślimaków po prostu zjedzą.

Ślimaki nagie bardzo często składają jaja w miejscach wilgotnych tuż pod powierzchnią ziemi, a także pod opadłymi liśćmi i ściółką. Świeżo wyklute ślimaki lubią żerować wiosną np. na drobnych chwastach i resztkach roślin. Dlatego podczas pielenia – najlepiej w słoneczny, suchy dzień - zawsze trzeba płytko spulchniać glebę motyką albo pazurkami. W ten sposób na powierzchnię ziemi wyrzuca się jaja ślimaków i młode osobniki. Jaja ślimaków mają po kilka milimetrów średnicy. Najczęściej są okrągłe, białe lub żółte. Ślimaki składają je w grupach od kilku do kilkuset sztuk. Dość trudno je zauważyć. Jeszcze trudniej wypatrzyć młode ślimaki bezskorupkowe. Nie tylko są drobne, ale mają też ubarwienie wtapiające się w tło ziemi. Upodabniają się do grudek ziemi.

Jaja i młode ślimaki, gdy podczas spulchniania znajdą na powierzchni ziemi, bardzo często giną z powodu wysuszenia. Padają też łupem innych zwierząt, np. drapieżnych chrząszczy, ptaków, jaszczurek. Młode ślimaki bezskorupowe, nawet jeśli przeżyją, tracą wtedy dużo wody. Gdy zostaną wyciągnięte na powierzchnię ziemię, wydzielają bowiem większą ilość śluzu, do którego przykleja się ziemia. To powoduje odwodnienie, tym silniejsze, im bardziej jest sucho. Ślimaki stają się słabsze i bardziej narażone na wyginięcie.

Spulchnianie ziemi nie likwiduje dorosłych ślimaków nagich. Te skuteczniej można zlikwidować przez zbieranie ręczne.

Wszystkie ślimaki nagie najczęściej żerują wieczorami, nocą i wcześnie rano. Wychodzą także na żer w pochmurne dni, zwłaszcza ciepłe. Nie jest to jednak reguła, np. pomrowik plamisty może wyrządzać szkody w ogrodzie nawet temperaturze już około 2°C.

Każdego znalezionego ślimaka nagiego należy zbierać ręcznie i usuwać z ogrodu. Trzeba pamiętać, że każdy ślimak nagi to obojnak, który może złożyć nawet setki jaj. Dorosłe ślimaki bezskorupowe łatwiej wypatrzeć, niż młodociane. Najwygodniej zbierać je w gumowych rękawicach.

Ręczne zbieranie ślimaków bezskorupowych utrudnia ich nocy tryb życia. Aby nie zbierać szkodników po ciemku, wygodniej jest wabić je do pułapek.

Ślimaki bardzo łatwo zwabić w jedno miejsce. Przynętą mogą być ich ulubione rośliny, np. liście sałaty lub kapusty. Dodać można kilka granulek środka ślimakobójczego, który powoduje ich drętwienie i zamieranie. Każdego dnia rano oraz – jeśli dzień jest wilgotny i pochmurny – także w innych godzinach, trzeba sprawdzać, czy w pułapce są ślimaki. Należy je od razu usuwać, aby – najedzone - nie schowały się w swoich kryjówkach.

Dlatego najwygodniejsza jest gotowa Pułapka na ślimaki. Jej konstrukcja uniemożliwia dostanie się do niej np. ptaków, jeży czy domowych zwierzaków. Swobodnie zaś mogą do niej wpełzać ślimaki. Dzięki zawartości atraktantu (wabika) skutecznie odławiają się wszystkie ślimaki, zarówno bezskorupowe, jak i skorupowe. Pułapka nie zawiera pestycydów. Jest prosta w użyciu oraz łatwa do czyszczenia. Ma maskujący, zielony kolor. Jedna pułapka zabezpiecza obszar do 20 m² przez cały sezon.

Czasem ślimaków nagich jest tak dużo w ogrodzie, że trzeba zastosować preparaty ślimakobójcze (moluskocydy). Do wyboru są środki na bazie substancji naturalnych oraz sztucznych. Mają one postać granulek.

Przykładem preparatu na bazie naturalnej substancji jest Ferramol na ślimaki. W jego składzie jest fosforan żelaza. Po jego zjedzeniu dochodzi do uszkodzenia wątrobotrzustki ślimaków. Bardzo szybko przestają żerować, następnie chowają się w kryjówkach, drętwieją i zamierają. Dlatego nie widać w ogrodzie martwych szkodników. Środek wabi ślimaki i jest przez nie chętnie zjadany. Ulega biologicznemu rozkładowi i nie posiada okresu karencji. Ma formę granul odpornych na deszcz.

Inny moluskocyd to Ślimak Control, także w postaci granulek. W jego składzie jest substancja pochodzenia sztucznego – metaldehyd. Preparat powoduje intensywne wydzielanie śluzu przez ślimaki. W efekcie następuje ich odwodnienie  i odrętwienie, a następnie ślimaki giną. Środek ten jest odporny na deszcz nawet do 2 tygodni.

W okresach bardzo intensywnego żerowania ślimaków, szczególnie atrakcyjne dla nich rośliny, np. sałatę czy wschodzące cukinie, można chronić przy pomocy barier. Do tego celu nadają się pyliste materiały, np. popiół z kominka oraz Mączka bazaltowa, które jednocześnie są naturalnymi nawozami. Warunek: muszą być suche, czyli nie nadają się do stosowania podczas deszczu. Ich suche cząsteczki oblepiają ciała ślimaków. Powoduje to odwodnienie szkodników. Ślimaki tracą apetyt i wigor.

Na mechaniczne bariery, trudne do sforsowania przez ślimaki nawet w czasie deszczu, nadają się też materiały o gruboziarnistej strukturze. To np. Bazalt granulowany, który równocześnie jest cennym, naturalnym nawozem o wolnym działaniu. Na bariery przeciw ślimakom używać można także innych naturalnych materiałów, jak igliwie, plewy oraz skorupki jajek.

Przeczytaj też: Czy mączka bazaltowa pomoże pozbyć się ślimaków?

Ślimaki bezskorupowe są bardzo wrażliwe na odwodnienie. Dlatego najlepsze warunki znajdują tam, gdzie jest wilgotno. Wodę przyswajają w pożywieniu, ale też całym ciałem. Gdy jest sucho, chowają się w wilgotnych zakamarkach: pod kamieniami, liśćmi, donicami, rynnami, w szparach, załamaniach ziemi, przy studniach. Dlatego warto te miejsca systematycznie przeglądać i zbierać ślimaki ręcznie. Jeśli jest możliwość, trzeba usuwać z posesji np. stosy gruzu, w których ślimaki znajdują bezpieczne schronienie przed naturalnymi wrogami. Należy też wykaszać wilgotne rowy i pobocza.

Na zimę dorosłe osobniki potrafią sią zakopać w ziemi nawet na głębokość 10 cm. Jednak większość ślimaków nagich zimuje w postaci jaj i młodych osobników. Rzadko niszczy je mróz. Bardziej wrażliwe są na zimowe susze. Gdy długo nie ma śniegu, ale jednocześnie jest mróz (niekoniecznie duży) jaja i młode ślimaki wysychają.

Bezskorupowe ślimaki zjada wiele zwierząt, m.in. ropuchy, żaby, jeże, jaszczurki, w tym padalce, ryjówki, drozdy, szpaki, sójki, rudziki, bażanty, kaczki, kosy, drapieżne chrząszcze. Dawniej ropuchy trzymano w oranżeriach i szklarniach, by zjadały właśnie ślimaki. Najłatwiej do ogrodu zwabić ptaki żywiące się ślimakami. Wystarczy wieszać dla nich budki lęgowe. Dla jeży można ustawiać na zimę specjalne domki. Sójki, padalce i ryjówki wybierają ślimaki z kompostowników.